دست در دست هم برای دگرگونی بنیادین
بيانيه مفهومي يونسكو به فراخور روز جهاني آموزش (ژانويه 2022) *
ترجمه: محمدرضا نيك‌نژاد
چهارمين روز جهاني آموزش (24 ژانويه برابر 4 بهمن) را در زماني برگزار مي‌كنيم كه جهان ما در يك نقطه عطف قرار دارد. شكاف نابرابري‌ها، سياره‌اي آسيب ديده، قطبي شدنِ رو به رشد و تاثير آسيب‌زاي يك همه‌گيري جهاني، ما در آستانه اين گزينش نسلي قرار مي‌دهد كه مسيري ناپايدار را ادامه دهيم يا مسير را به طور بنيادين دگرگون كنيم.
دگرگوني آينده نيازمندِ تعادلي تازه، فوري و برقراري ارتباط‌مان با يكديگر و با طبيعت، همچنين با فناوري كه در زندگي‌هاي‌مان نفوذ مي‌كند و فرصت‌هاي پيشرفت را دراختيار قرار مي‌دهد اما نگراني‌هاي جدي درباره برابري، فراگيري و مشاركت دموكراتيك برمي‌انگيزد.
آموزش كليدِ تعيين مسير به سوي برابري بيشتر و پايدارتر است، اما آموزشِ ميليون‌ها كودك، جوان و بزرگسال در حال شكست است [چراكه] در معرضِ فقر، خشونت و بهره‌كشي قرار گرفتن‌شان رو به افزايش گذاشته است. همه‌گيري كوويد 19 بحران‌هاي پيشين آموزش و پرورش را شدت بخشيده و همچنين تكيه بر فناوري ديجيتال براي يادگيري، محروميت و نابرابري‌هاي جنسيتي را ژرف‌تر كرده است. بدون كارهاي اصلاحي، پشتيباني از آموزگاران و افزايش منابع مالي، زيان‌ديدگي يادگيري و بازماندگي از آموزش ادامه خواهد يافت و پيشرفت به سوي «هدف‌هاي توسعه پايدار» وارونه مي‌شود و اين محروم كردن جوانان از فرصت‌ها و يك آينده با شرافت است.
يونسكو در نوامبر 2021 گزارش جهاني تازه‌اي درباره آينده آموزش، با عنوان بازانگاري آينده‌ي‌مان، منتشر كرد: قرارداد اجتماعي تازه‌اي براي آموزش. نزديك به دو سال طول كشيد تا اين گزارش از سوي يك كميسيون جهاني با هدف برانگيختن بحث و البته جنبشي جهاني در راستاي تهيه يك قرارد اد اجتماعي درباره آموزش آماده شود. بيش از يك ميليون نفر در فرآيندي جهاني مورد مشورت قرار گرفته‌اند تا اينكه اين متنِ مهم كه مدت‌ها چشم به راهش بوديم، خبر داد كه خواستار دگرگوني‌هاي عمده‌اي در آموزش و پرورش براي ترميم نابرابري‌هاي گذشته و افزايش ظرفيت‌مان براي كار مشترك در راستاي آينده‌اي پايدارتر و عادلانه‌تر است. اين گزارش پاسخ به سه پرسش بنيادين را پيش مي‌كشد: چه كاري را بايد ادامه دهيم؟ چه كاري را بايد رها كنيم؟ چه چيزي را بايد خلاقانه بازانگاري كنيم؟ همه‌گيري كوويد 19 يادآورِ شكنندگي‌ها و پيوستگي‌هاي‌مان است. ما با يكديگر تنها از راه همبستگي و همكاري مي‌توانيم دگرگوني پديد آوريم.
اين قرارداد اجتماعي تازه يك پيمان ضمني ميان اعضاي جامعه در راستاي همكاري براي منافع مشترك تاييد شده و قابل گسترش از راهِ آموزش، به عنوان حقوقي انساني، تلاشي عمومي و خيري مشترك، بنا شده است. براي بازتعريف پيوندهاي‌مان با يكديگر، اين قرارداد خواستار پداگوژي‌هاي** همبستگي و همكاري‌اي است كه گوناگوني و كثرت‌گرايي را ارزشمند مي‌كند. براي رويارويي با گسترش داده‌هاي نادرست و تفرقه‌افكنانه كه امروزه گريبان هر جامعه‌اي را گرفته است نيازمند سواد علمي و ديجيتالي هستيم. براي بازتعريف پيوندهاي‌مان با سياره‌مان، يادگيري بايد دانش‌آموزان را با ذهنيت‌ها و شايستگي‌هاي لازم براي مراقبت از آن و توسعه پايدار از راه آموزش، توانمند سازد. بسيار مهم است كه بدانيم آموزگاران در قلب نوشدگي آموزش هستند. همه‌گيري، بيش از هر زمان ديگري نقش بي‌جايگزين آنان را برجسته كرده است. آماده كردن آموزگاراني با شناخت و پشتيباني‌هاي حرفه‌اي براي همكاري و نوآوري، تاثير قدرتمندي بر آينده يادگيري خواهد داشت و در پايان، بازتعريف رابطه‌مان با فناوري آن هم با اطمينان از اينكه ابزارهاي ديجيتالي به سود همه و در خدمت همه هستند آغاز مي‌شود؛ البته با شروع كردن از حاشيه‌نشين‌ترين‌ها. دگرگوني ديجيتالي بايد بر پايه كيفيت و فراگيري باشد.
توانمندسازي آموزگاران، قدرت‌بخشي به منابع مالي و فراهم‌سازي فرصت‌هايي براي يادگيري در طولِ زندگي، شرايطي براي يك قرارداد اجتماعي تازه است. اما بردن آموزش به كانون دگرگوني و معنادار كردن آن براي هر فرد، نيازمند يك دگرگوني سياسي و اجتماعي براي تقويت كاركردهاي عمومي آموزش به عنوان تلاشي مشترك است. اين هدف، جنبشي گسترده را مي‌خواهد كه دولت‌ها، جامعه مدني، آموزگاران، دانش‌آموزان و جوانان را دربر مي‌گيرد و هوشِ جمعي‌مان را بسيج مي‌كند تا آينده‌مان را بازانگاري كنيم. افزون بر اين رسيدن به هدف بايد بر پايه كارهاي شجاعانه، خلاقانه، مراقبت و مقاومت بنا شود؛ هر كدام از اين كارها بذر اميدي را خواهند كاشت.
روز جهاني آموزشِ امسال بستري براي نمايشِ مهم‌ترين دگرگوني‌هايي است كه بايد تحقق بخشيدنِ به حقوق بنيادين در آموزش و همچنين پايه‌گذاري آينده‌اي پايدارتر، فراگيرتر و صلح‌آميزتر پشتيباني شود. اين روز زمينه‌ساز گفت‌وگوهايي پيرامون چگونگي تقويت آموزش و پرورش به عنوان تلاشي عمومي و خيري مشترك، چگونگي رهبري دگرگوني‌هاي ديجيتالي، پشتيباني از آموزگاران، حفظ و نگهداري زمين و آزاد كردن پتانسيل هر فرد براي كمك به رفاه اجتماعي و خانه مشترك‌مان است.
هدف‌هاي اين روز: ورود قرارداد تازه اجتماعي در آموزش و پرورش
با درنظر گرفتن يافته‌هاي يونسكو در «گزارش آينده آموزش» اين روز گفت‌وگو درباره محرك‌هاي مهمِ دگرگوني براي ساختنِ سامانه‌هاي آموزشي عادلانه‌تر، فراگيرتر و پيشرفت به سوي «هدف‌هاي توسعه پايدار 4» را پديد آورده و شتاب مي‌بخشد.
نمايشِ دگرگوني‌ها در عمل، با بهره‌گيري از پتانسيلِ تعيين معيار، در راستاي پيشروي به سوي گسترش [امكانات] ديجيتال، شايستگي‌ها و مهارت‌هاي سبز و برابري جنسيتي
بسيج اراده سياسي براي رسيدگي به شكاف نابرابري‌ها در دسترسي و تكميل آموزش، همخوان با هدف‌هاي توسعه پايدار 4
مورد توجه قرار دادن ديدگاه‌هاي دانش‌آموزان درباره دگرگوني‌ها و نوآوري‌هايي كه مي‌خواهند بدانند تا از اين رهگذر آموزش‌هاي‌شان در راستاي هدف مناسب‌تر باشد.
مورد توجه قرار دادن ديدگاه‌هاي آموزگاران درباره آينده حرفه‌شان، از درآميختن فناوري در كارشان گرفته تا جهت‌دهي به فرآيند يادگيري و ياددهي درباره مهارت‌ها و ذهنيت‌هاي تازه افراد و كره زمين.
*لينك بيانيه
https: //en.unesco.org/sites/default/files/education-day-2022-cn-en.pdf
**پداگوژي: دانش و هنر آموزش
منبع:روزنامه اعتماد 4 بهمن 1400 خورشیدی