کاربران معترض، یکپارچه علیه طرح ضداینترنت مجلس

مجلس شورای اسلامی چهارشنبه هفته‌ای که گذشت، با بررسی طرح صیانت از اینترنت موافقت کرد و بر این اساس کمیسیون فرهنگی مجلس می‌تواند این طرح را که در ذهن بسیاری از فعالان فضای مجازی به طرح محدودسازی استفاده از دسترسی به اینترنت (طرح ضد اینترنت) معروف شده، بدون نیاز به تصویب در صحن علنی مجلس، اجرای آزمایشی آن را مصوب کند.
به‌دنبال این مصوبه مجلس در روز چهارشنبه، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی از گرایش‌های مختلف اعم از اصولگرا و اصلاح‌طلب و حتی بسیاری از کاربران عادی و غیرسیاسی نسبت به اجرای این طرح اعتراض کردند. نگاهی با داده‌های توییتری و اینستاگرامی نشان می‌دهد که روزهای چهارشنبه و پنجشنبه فضای کلی توییتر و اینستاگرام متاثر از اعتراضات کاربران به این طرح بوده است.
در توییتر و در روز 6 مرداد ماه 1400 و همزمان با این طرح، بیش از 863 هزار توییت منتشر شده است. این تعداد توییت در مقایسه با روزهای قبل از آن به‌طور میانگین حدود 150 هزار توییت بیشتر بوده و همان‌طور که در نمودار مشخص است، نشان می‌دهد اعتراضات به این طرح تا چه حد در توییت‌های کاربران فراگیر بوده است. بنابر داده‌های به دست‌آمده در این روز، حداقل 132هزار کاربر یکتا نیز توییت زده‌اند که به‌ نسبت روزهای پیش از آن به‌طور میانگین حدود 20 هزار کاربر بیشتر بوده است؛ یعنی در توییتر فقط 20 هزار کاربر نسبتا ساکت، در اعتراض به این طرح توییت ‌زده و صدای اعتراض‌شان را بلند کرده‌اند.

این در حالی است که فضای توییتر در هفته‌های گذشته‌ -‌که فضای کشور متاثر از التهابات خوزستان بود‌- تا این حد ملتهب نشده‌بود و همین امر نشان می‌دهد که اعتراضات به این طرح مجلس بسیار فراگیرتر است. در یکی از پرلایک‌ترین توییت‌های منتشرشده در این طرح، یکی از کاربران در توییتی که از حدود 22 هزار لایک گرفته، با «صورتک خنده» نوشته است: «۸۵ میلیون ایرانی مخالف، ۱۲۱ ایرانی موافق» در اینستاگرام اوضاع کمی متفاوت بوده است؛ موج اعتراضات به این طرح با یک روز تاخیر به اینستاگرام رسیده و اوج اعتراضات کاربران به این طرح در روز پنجشنبه بوده و میزان محتوای تولیدشده در فضای اینستاگرام در این روز نسبت به روزهای پیش از آن بسیار افزایش یافته است. بررسی صدها هزار صفحه پابلیک اینستاگرامی نشان می‌دهد که در روز پنجشنبه حداقل 219 هزار پست در صفحات عمومی منتشر شده که تعداد آن به‌طور میانگین بیش از 80 هزار پست نسبت‌ به روزهای قبل بیشتر بوده است و در این روز شاهد فعالیت تعداد به ‌مراتب بیشتری از صفحات اینستاگرامی بوده‌ایم. یافته‌های به دست‌آمده حاصل از داده‌کاوی نشان می‌دهد که حدود 50 هزار صفحه اینستاگرامی که در روزهای پیش از آن چندان فعال نبوده‌اند، در روز پنجشنبه و به‌دنبال افزایش اعتراضات به طرح محدودیت اینترنت، فعال شده‌اند و در این روز به نیم‌میلیون کامنت اینستاگرامی در این صفحات بیش از روزهای قبل داشته‌ایم -که تعداد کامنت قابل‌توجهی است- که به نوعی حجم اعتراضات به طرح مجلس را نشان می‌دهد. این درحالی است که داده‌های صفحات خصوصی و داده‌های میلیون‌ها استوری که در اینستاگرام حتی بیشتر از پست‌ها دیده می‌شود در این تحلیل گردآوری و درنتیجه تحلیل نشده و قابل‌حدس است که حجم اعتراضات در استوری‌ها به‌ مراتب بیشتر باشد. در میان کامنت‌های منتشرشده در صفحات مختلف، این اعتراضات پررنگ است. به‌طور مثال خبر مربوط به تصویب طرح صیانت از اینترنت در صفحه خبرگزاری فارس که یک خبرگزاری اصولگرا محسوب می‌شود، بیش از 7هزار کامنت دریافت کرده است. تحلیل محتوای کمی این کامنت‌ها نشان می‌دهد که اعتراض مخاطبان این خبرگزاری اصولگرا به این طرح مجلس فراوان بوده است. در این کامنت‌ها کلمات مربوط به کلیدواژه «مردم» 1432 بار تکرار شده که در آنها نگرانی نسبت به وضعیت مردم بیان شده است. کلمات مجلس، طرح و انقلابی نیز به ترتیب 963 بار، 839 بار و 421 بار تکرار شده است.اما تحلیل کامنت‌های خبرگزاری فارس حاوی نکات قابل‌توجه‌تری نیز هست. در 367 کامنت، کلمه «کره‌شمالی» تکرار شده که این امر نشان می‌دهد که حتی مخاطبان خبرگزاری فارس نگران آن هستند که ایران وضعیتی شبیه به کشور کشورکره‌شمالی پیدا کند؛ کلمه «شفافیت» نیز در 228 کامنت تکرار شده که حاکی از آن است که مطالبه شفافیت آرای نمایندگان مجلس که خواسته برخی نیروهای اصولگرا نیز بود، اجرا نشده و حال این طرح جدید مجلس به‌صورت غیرشفاف در حال تصویب است و کاربران اصولگرای خبرگزاری فارس به آن معترض هستند.اعتراضات فقط محدود به اینستاگرام و توییتر نبوده است. بیش از 700 هزار نفر تاکنون کارزار مخالفت با طرح مجلس را امضا کرده‌اند که عدد کم‌سابقه‌ای است. تحلیل فراگیری اعتراضات به طرح مجلس پیچیدگی آنچنانی ندارد. اینترنت به بخشی از زندگی عموم ایرانیان تبدیل شده و هر عملی که آن را محدود کند باعث اعتراض آنان خواهد شد. مطابق با آخرین نظرسنجی ایسپا، 71 درصد از مردم از واتس‌آپ و 53 درصد آنها از اینستاگرام استفاده می‌کنند و این در حالی است که بسیاری از ایرانیان نیز از خدمات و امکانات گوگل استفاده می‌کنند. در اینستاگرام ده‌ها هزار کسب‌وکار آنلاین وجود دارد و بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در دوران کرونا در فضای آنلاین صورت می‌گیرد.
بنابراین در شرایطی که اکثریت ایرانیان از اینترنت و اپلیکیشن‌های آن استفاده می‌کنند، طبیعی است که هر طرحی که احتمالِ محدودسازی آن را افزایش دهد با اعتراض فراگیر ایرانیان موجه خواهد شد. اینترنت به بخشی از زندگی ایرانیان تبدیل شده و نمی‌توان جلوی استفاده از آن را گرفت. این طرح مجلس شبیه به آن می‌ماند که کسی بخواهد استفاده از دوشِ حمام را ممنوع کند و ایرانیان را مجبور به استفاده از خزینه کند! حال آنکه حمام به شکلی که می‌شناسیم، سال‌هاست که به بخشی طبیعی از زندگی ایرانیان تبدیل شده و به‌طور طبیعی برابر این ممنوعیت مقاومت صورت می‌گیرد؛ خصوصا اگر ایرانیان احساس کنند پشت چنین ممنوعیتی نه فقط جهل که منفعت خزینه‌داران لحاظ شده تا سود بیشتری به جیب ببرند!
پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی

منبع: روزنامه اعتماد 9 مرداد 1400 خورشیدی