در يك سال و نيم گذشته، كشورهاي بسياري (به خصوص آنهايي كه توانستند روند واكسيناسيون عمومي را در زمستان آغاز كنند و در بهار به اوج برسانند) مدارس به هر ترتيب كه بود با اتخاذ تدابير شديد بهداشتي باز نگه داشته شدند. قوانين سختگيرانه پوشيدن ماسك همراه با حفظ فاصله اجتماعي و اطمينان از واكسينه شدن بزرگسالان از جمله دلايلي بود كه سبب شد در بسياري از كشورهاي اتحاديه اروپا، آسياي جنوب شرقي و البته امريكا مدارس به كارشان ادامه دهند، هرچند در مواردي هم با پيدا شدن يك باره چند تست مثبت در يك مدرسه ممكن بود كل دانش‌آموزان راهي قرنطينه شوند و ادامه كلاس‌ها به صورت آنلاين برگزار شود. در ايران با بيش از 15 ميليون دانش‌آموز و روند واكسيناسيون عمومي كه بسيار با تاخير آغاز شد، اين اتفاق رخ نداد. ايران يكي از بلندمدت‌ترين دوران تعطيلي فيزيكي مدارس در اغلب شهرهايش را شاهد بود و حالا با سرعت گرفتن واكسيناسيون، صحبت از بازگشايي تدريجي مدارس مطرح شده است. در عين حال حالا بحث واكسينه كردن گروه سني زير 18 سال هم مطرح شده است، بحثي كه از چند ماه قبل در اروپا و امريكا و چين هم مطرح بود و با صدور مجوزهايي استفاده از آن در كودكان بين 12 تا 18 سال هم آغاز شد. هرچند قوانين و شروط اين واكسيناسيون هم به لحاظ حقوقي و هم پزشكي در كشورهايي مانند بريتانيا و آلمان به بحث‌هاي بسيار گذاشته شد. در بهار سال جاري و پس از دريافت مجوز تزريق واكسن به گروه سني بالاي 12 سال در اتحاديه اروپا، دويچه‌وله به نقل از ينس اشپان، وزير بهداشت آلمان نوشت: «تصميم در مورد واكسيناسيون تصميمي شخصي است و توسط والدين فرزندان با مشورت پزشكان مي‌تواند اتخاذ شود.» در بريتانيا هم تزريق واكسن به گروه سني تا 16 سال بايد با رضايت والدين باشد هرچند كودك زير 16 سال اگر مايل به دريافت واكسن باشد و پزشك شرايط او براي دريافت واكسن را تاييد كند، علي‌رغم ميل والدينش هم مي‌تواند واكسن بزند. دويچه وله به نقل از آلنا بويكس، رييس شوراي اتيك آلمان كه از طرفداران واكسيناسيون افراد جوان‌تر است، نوشته: «مهم‌ترين استدلال براي واكسيناسيون افراد ۱۲ تا ۱۵ سال اين است كه آنها نيز مي‌خواهند و حق دارند كه از خود در برابر بيماري كرونا محافظت كنند.» در سراسر دنيا سوالات بسيار در مورد واكسيناسيون كودكان و نوجوانان مطرح شده است. كشورهاي محدودي مانند چين و كوبا هم البته واكسيناسيون را از سنين بالاي دو سال آغاز كرده‌اند.

اولويت‌بندي دانش‌آموزان 
براي دريافت واكسن

تا اينجا آنگونه كه آموزش و پرورش توضيح داده است، روند تصميم‌گيري در مورد واكسيناسيون نوجوانان در ايران هم تقريبا با مدل جهاني هم‌خوان است. يكي از اين موارد در نظر داشتن اولويت براي دانش‌آموزان با بيماري‌هاي زمينه‌اي است و شرط ديگر اينكه در حال حاضر نمي‌توان در مورد تزريق واكسن دانش‌آموزان اجباري قايل شد. روز گذشته محمدمحسن بيگي، مديركل دفتر سلامت و تندرستي وزارت آموزش و پرورش در مورد واكسيناسيون دانش‌آموزي به ايلنا توضيح داد: «ما از وزارت بهداشت درخواست كرده‌ايم كه نسبت به واكسيناسيون دانش‌آموزان اقدام كنند. همچنين اطلاعات لازم در خصوص تعداد دانش‌آموزان و مقطع آنها را به وزارت بهداشت اعلام كرديم. اكنون منتظريم كه نحوه واكسيناسيون از سوي وزارت بهداشت اعلام شود، ولي فعلا به شكل رسمي چيزي را به ما اعلام نكرده است.» او درخصوص اولويت دانش‌آموزان براي دريافت واكسن كرونا بيان كرد: «پيشنهاد ما اين بود در مرحله اول، دانش‌آموزان مدارس استثنايي و در مرحله بعد دانش‌آموزان پايه دوازدهم و دانش‌آموزاني كه بيماري زمينه‌اي دارند، واكسينه شوند.» او همچنين توضيح داده است كه واكسن‌هايي كه براي گروه زير ۱۸ سال استفاده مي‌شود واكسن‌هاي خاصي بوده و جدا از آن واكسن‌هايي است كه براي بزرگسالان استفاده مي‌شود.
بنا بر توضيحات محسن‌بيگي، كد ملي دانش‌آموزان در اختيار وزارت بهداشت قرار خواهد گرفت تا از طريق آن در سامانه واكسيناسيون احراز هويت شوند. اما همه اينها به اين معنا نيست كه مدرسه هم مانند دانشگاه، دريافت دو دوز واكسن را شرط ورود به كلاس درس كند: «فعلا اصل عمل واكسيناسيون در دانش‌آموزان انجام نشده است، پس اين شرط وجود ندارد، مگر اينكه واكسن به ميزاني توزيع شود كه تقريبا همه دانش‌آموزان واكسينه شوند تا بتوان اين شرط را هم به نوعي لحاظ كرد. اگر واكسن دو نوبته باشد به ۳۰ ميليون دز واكسن نياز داريم و اگر تك‌نوبته باشد به ۱۵ ميليون دز واكسن براي دانش‌آموزان نياز داريم.» او با اشاره به جمعيت كل دانش‌آموزان كشور گفت: «تعداد دانش‌آموزان كل كشور ما از مقطع پيش دبستاني تا پايه دوازدهم حدود ۱۵ ميليون نفر است. قاعدتا وزارت بهداشت روند واكسيناسيون را با دانش‌آموزان مدارس استثنايي آغاز خواهد كرد كه جمعيت آنها نيز حدود ۱۰۰ هزار نفر است. وزارت بهداشت واكسيناسيون دانش‌آموزان را از سنين بالاتر و گروه‌هاي خاص شروع خواهد كرد و قاعدتا واكسيناسيون بلافاصله به گروه سنين پايين نمي‌رسد، بر اين اساس شايد لازم باشد مدت طولاني را براي دريافت واكسن منتظر بمانند.» اينجا است كه موضوع رضايت والدين هم به ميان مي‌آيد. محسن‌بيگي در پاسخ به اين سوال كه آيا رضايت والدين دانش‌آموزان براي واكسيناسيون شرط است؟ گفت: «حتما همينطور است، زيرا واكسن در كشور به شكل توصيه‌اي و داوطلبانه است، اما خانواده‌ها بايد در اين زمينه با ما مشاركت كنند.»
روز گذشته وزارت آموزش و پرورش با صدور اطلاعيه‌اي در خصوص بازگشايي مدارس؛ «اصول حاكم بر روند فعاليت حضوري مدارس» را تشريح كرد. در اين اطلاعيه 9‌بندي كه با عنوان «اطلاعيه شماره 1» منتشر شده آمده است: «حفظ سلامت دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها اولويت اصلي در فرآيند بازگشايي حضوري مدارس مي‌باشد. روند گسترش آموزش‌هاي حضوري، اقتضايي و تدريجي است. تصميمات اجرايي به مدارس، مناطق يا نواحي تفويض مي‌گردد و…» در بند چهارم اطلاعيه تاكيد شده: «لازم است افكار عمومي نسبت به ضرورت تقدم تعليم و تربيت حضوري بر روش‌هاي غيرحضوري اقناع شود.» اين موضوع يعني آموزش و پرورش و وزارت بهداشت بايد به سوالات بسياري در مورد نحوه بازگشت به مدارس و واكسن كودكان و نوجوانان پاسخ دهند. در عين حال بايد ديد كه واقعيت فيزيكي مدارس و جمعيت حاضر در كلاس‌ها تا چه اندازه به روند بازگشت به مدرسه كمك خواهد كرد چرا كه در كشورهايي كه حتي قبل از واكسيناسيون نوجوانان هم كلاس‌هاي درس را داير كردند، نقطه قوت در اجراي فاصله‌گذاري، پوشيدن ماسك و تست‌هاي رايگاني بود كه در اختيار دانش‌آموزان و خانواده‌ها قرار مي‌گرفت. مديركل دفتر سلامت و تندرستي آموزش و پرورش هم در گفت‌وگوي روز گذشته خود توضيح داده است كه «در كشورهايي كه واكسن دريافت مي‌كنند توصيه مي‌شود كودكان و بزرگسالان همچنان مراقب‌هاي بهداشتي را داشته باشند. بنابراين اگر واكسن هم بيايد باز هم بايد مسائل بهداشت فردي رعايت شود و كنترل‌ها در اين زمينه ادامه يابد.»  نبايد از ياد برد كه در دنيا همچنان دسترسي كامل و بدون مانع گروه‌هاي سني بالاتر و افراد در معرض خطر همچنان در اولويت است. در عين حال بحث‌هاي تخصصي در مورد واكسيناسيون كودكان و نوجوانان ادامه دارد. بحث‌هايي كه بايد به زودي در ايران هم جهت روشن شدن افكار عمومي و به خصوص والدين و دانش‌آموزان آغاز شوند.

منبع: روزنامه اعتماد 28 شهریور 1400 خورشیدی