اصلاحات؛ از وضع موجود به وضع مطلوب

بررسي پيشنهادهايي كه اصلاح‌طلبان طي 10 روز گذشته به‌منظور «اصلاحِ اصلاحات» مطرح كردند

«تشكيل فوري اتاق فكر اصلاحات با محوريت سيدمحمد خاتمي»، «پرهيز از محافظه‌كاري و رفيق‌بازي و انتقال جريان قدرت از مركز به حاشيه و حركت از تمركزگرايي به تكثرگرايي»، «بازگشت به جامعه مدني، عملگرايي و استفاده از تمامي ظرفيت‌ها»، «تشكيل حزب فراگير با اتكا به نيروهاي جوان و توانمند»، «ايفاي نقش پل ارتباطي ميان جامعه مدني و حاكميت»، «ترغيب حاكميت به‌خصوص دولت سيزدهم به استفاده از ظرفيت جريان اصلاحات»، «بازنگري و نقد اساسي عملكرد گذشته به‌منظور ساماندهي مجدد تشكيلاتي»، «تدوين مرام‌نامه و مانيفست روشن و شفاف اصلاحات و اصلاح‌طلبي»، «تلاش براي تنظيم رفتار و روابط با دولت و حاكميت و اتخاذ راهبرد واقع‌گرايانه»، «تشكيل اتاق فكر به‌منظور ارايه راهكار به دولت سيزدهم» و البته «استفاده از ظرفيت بزرگان سياسي اصلاحات و اعتدال همچون روحاني، سيدحسن خميني، ناطق نوري و علي لاريجاني علاوه بر بهره‌گيري از جايگاه محوري خاتمي به‌منظور استفاده حداكثري از ظرفيت‌ها» تنها بخشي از پيشنهادهايي است كه برخي چهره‌هاي سياسي و تحليلگران و كنشگران طي حدود 10 روز گذشته به‌منظور تبيين نقشه‌راه و ترسيم مسير فرداي اصلاحات مطرح كرده‌اند.

اين پيشنهادها كه مشابهت‌هاي بسياري نيز با يكديگر دارند، البته تنها آن مواردي است كه اصلاح‌طلبان در اظهارنظرهاي مطبوعاتي و رسانه‌اي بر آن انگشت گذاشته و طبيعتا اگر آن موارد ديگري را كه اصلاح‌طلبان در نشست‌هاي حزبي و غيرحزبي كه احتمالا در اين بازه زماني حدودا 10 روزه، به‌صورت حضوري يا مجازي تشكيل شده، تحت عنوان پيشنهادهايي براي برون‌رفت از شرايط كنوني پيش كشيده‌اند، به اين پيشنهادهاي رسانه‌اي اضافه كنيم، با سيا‌هه‌اي به‌مراتب طولاني‌تر سروكار خواهيم داشت.

آنچه اما اينجا و به عنوان سياهه پيشنهادهاي رسانه‌اي و مطبوعاتي برخي كنشگران و تحليلگران اصلاح‌طلب در راستاي «اصلاحِ اصلاحات» فهرست كرديم، دست‌كم از يك منظر محل‌اعتناست و آن پيش‌فرض مشترك تمامي اين پيشنهاددهندگان و البته بسياري از ديگر اصلاح‌طلباني است كه پيش از اين در اين رابطه اظهارنظر كرده و ديدگاه خود را درباره آينده اصلاحات توضيح داده بودند؛ «حال اصلاحات خوب نيست!» سياهه‌اي كه اينجا اشاره شد برگرفته از اظهارنظرهاي مطبوعاتي احمد شيرزاد، الهه كولايي، جهانبخش خانجاني، شهربانو اماني، جلال جلالي‌زاده، محمدرضا خباز، داريوش قنبري، مصطفي هاشمي‌طبا، غلامرضا ظريفيان، مهدي آيتي، احمد حكيمي‌پور و ناصر قوامي طي حدود 10 روز اخير است.

حال آنكه چنانكه اشاره شد صحبت از «اصلاحِ اصلاحات» و بازنگري گفتماني در اين جريان سياسي نه فقط از فرداي انتخابات 28 خردادماه 1400 كه علاوه بر پايان دادن به حضور نسبي برخي نيروهاي اين جريان سياسي در دولت، همزمان پاياني بود بر حضور پررنگ اصلاح‌طلبان در شوراي شهر پايتخت و برخي كلانشهرها، بلكه از ماه‌ها پيش از برگزاري اين انتخابات و به بيان دقيق‌تر، چندسالي زودتر از اين بزنگاه حساس سياسي كليد خورده و گفت‌وگوهايي ميان نيروهاي سياسي در فضاي عمومي و نشست‌هاي خصوصي اصلاح‌طلبان درگرفته بود. آن‌هم در شرايطي كه هنوز علاوه بر دولتي كه زيرنظر رييس‌جمهوري مورد حمايت اصلاح‌طلبان اداره مي‌شد، اين جريان سياسي دست‌كم يك‌سوم كرسي‌هاي مجلس را نيز در اختيار داشت اما به واسطه مجموعه علل و عوامل ديگر آن اقبال عمومي و حمايت گسترده اجتماعي را پشت سر خود احساس نمي‌كرد.

شرايطي كه به باور برخي ناظران اگر نگوييم از همان نيمه دوم دولت نخست حسن روحاني و حدود يك سالي بعد از آغاز به كار مجلس دهم و فراكسيون اميد، اصلاح‌طلبان را به خود مشغول ساخته و آنان را به فكر اصلاحات دروني و بازسازي گفتماني انداخته بود، بايد اعتراف كنيم كه نهايتا از نيمه دوم سال 96 كاملا ملموس بود؛ زماني كه حسن روحاني در حال و هواي آغاز به كار دولت دوم خود بود و فراكسيون اميدي‌هاي پارلمان نيز آرام‌آرام نيمه نخست عمر چهارساله مجلس دهم را پشت سر گذاشته و مي‌رفتند تا نيمه پاياني اين دوره را آغاز كنند.