1

نگاهی به زندگی سیاسی نخستین رییس‌جمهوری ایران

بني‌صدر درگذشت

دي‌ماه 99 بود كه نخستين‌بار شايعه‌اي در خصوص درگذشت سيدابوالحسن بني‌صدر در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شد؛ شايعه‌اي كه البته هنوز ساعتي نگذشته از سوي چندين منبع رسانه‌اي و خبرگزاري بين‌المللي تكذيب شد. اما ديروز وقتي خانواده بني‌صدر خبر مرگ پدر را روي سايت شخصي او گذاشتند، باوجود آنكه آنان بدون اشاره به علت، صرفا از اين مهم خبر دادند، امكان ترديد در صحت و سقم خبر وجود نداشت. به‌ خصوص آنكه در همين خبر مختصر محل مرگ بني‌صدر نيز اعلام شده بود؛ بيمارستان سالپتريهِ پاريس!

خبر درگذشت سيدابوالحسن بني‌صدر در ۸۸ سالگي در حالي ديروز منتشر شد كه زندگي سياسي او شايد همچون هر سياستمداري همواره موضوع بحث‌هايي ضدونقيض از جانب موافقان و مخالفان بوده است. سيدابوالحسن بني‌صدر فرزند آيت‌الله سيدنصرت‌الله بني‌صدر بود و در خانواده‌اي مذهبي به دنيا آمد. او كه پس از اتمام تحصيلات مقدماتي، به دانشگاه تهران رفت و ليسانس اقتصاد و حقوق اسلامي گرفت، در ادامه با پيوستن به جبهه ملي، به عنوان ليدر دانشجويان مخالف رژيم پهلوي وارد عرصه سياست شد و به ‌خصوص در جريان قيام ۱۵ خرداد سال 42 از جمله چهره‌هاي فعال بود. فعاليتي كه همان روز منجر به مجروحيت او شد و كمي بعد، در بهمن‌ماه همان سال با حمايت احسان نراقي از موسسان بنياد فرهنگ ايران، به فرانسه مهاجرت كرد تا تحصيلاتش را در دانشگاه سوربن پي بگيرد. مسيري كه او تا انتها پيمود و موفق به كسب مدرك دكتراي اقتصاد و سرمايه‌گذاري از اين دانشگاه شد. با اين حال با شركت در مراسم تشييع و خاكسپاري پدر در سال 50، فرصتي پيش آورد كه منجر به آشنايي او با امام خميني در تبعيدگاه ايشان در نجف اشرف شد. آشنايي‌اي كه 7 سال بعد، منجر به آن شد كه وقتي امام با پرواز بويينگ ۷۴۷ معروف به پرواز انقلاب به ايران بازمي‌گشت، او نيز از مسافران آن پرواز باشد. بازگشت بني‌صدر به كشور اما فراتر از اين، باعث شد كه او در بهمن‌ماه 58 و با پيروزي در نخستين انتخابات رياست‌جمهوري با حدود ۱۱ ميليون راي با كسب ۷۶ درصد آرا شركت‌كنندگان به عنوان اولين رييس‌جمهوري و نخستين فرمانده كل قواي ايران در نظام جديد سياسي مشغول به كار شود. با اين همه آنچه «شكاف ايدئولوژيك ميان او و نيروهاي انقلاب به ‌خصوص اعضاي جريان رقيب يعني حزب جمهوري اسلامي» توصيف مي‌شود، رفته‌رفته موجب فاصله گرفتن او از كادر طلايي نظام جمهوري اسلامي و از دست دادن اعتماد رهبر انقلاب و مجلس شوراي اسلامي شد و نخستين رييس‌جمهوري ايران خيلي زود با حكم عدم كفايت از كار بركنار شد.
اين روند اما به‌ خصوص پس از واقعه هفتم تير و انفجار مقر حزب جمهوري اسلامي و شهادت دكتر سيدمحمد حسيني‌بهشتي و ۷۲ نفر از اعضاي حزب، تشديد شد و او آرام‌آرام به سوي سازمان مجاهدين خلق رفت.
بني‌صدر در نهايت چند روزي پس از پيروزي محمدعلي رجايي در دومين انتخابات رياست‌جمهوري ايران همراه با مسعود رجوي با يك فروند بويينگ ۷۰۷ با خلباني سرهنگ معزي از فرودگاه مهرآباد گريختند و براي هميشه به فرانسه پناهنده شد و از همان زمان، به عنوان يكي از مخالفان سرسخت نظام جمهوري اسلامي فعاليت خود را در مقام اپوزيسيون از سر گرفت و روز گذشته پس از سال‌ها فعاليت ناكام در اين جبهه تازه، در 88 سالگي در بيمارستاني در پاريس درگذشت.

منبع:روزنامه اعتماد 18 مهر 1400 خورشیدی