کابوس بازنشستگی
«اعتماد» از دشواري‌هاي زندگي پس از ۳۰سال زحمت گزارش مي‌دهد
اگر خودش نمي‌گفت شايد چنين جمله‌اي باوركردني نبود؛ «به خدا دخترانم مي‌گن موز مي‌خوايم، اما نمي‌تونم بگيرم و…» در كنار اين جمله كه يكي از بازنشستگان در ادامه گزارش «اعتماد» بيان مي‌كند، دبير بازنشسته‌اي دلالي ماشين مي‌كند. بهيار بازنشسته‌اي دو سال است به دنبال كار مي‌گردد و بازنشسته‌هايي كه به سختي آبروداري مي‌كنند، همه و همه قصه تلخي است از زندگي اين روزهاي بازنشستگان و حقوق ناچيز آنها براي تامين مخارج زندگي. عاقبتي كه براي برخي بازنشستگان كابوس هست و براي برخي ديگر زندگي در كابوس. صحبت‌هاي تكان‌دهنده نصرالله دريابيگي، رييس كانون بازنشستگان مازندران كه در چند روز اخير تحت عنوان «سيگارفروشي و ماشين‌شويي بازنشستگان، براي تامين معيشت» بيان شد، خبرنگار اعتماد را كنجكاو كرد كه با شش نفر بازنشسته، ضمن گله و شكايت‌هايي كه براي تامين مخارج روزمره داشتند گفت‌وگويي داشته باشد.
آبروداري را به ما هم ياد بدهيد
توران. ي؛ ۵۷سال دارد و بازنشسته تامين اجتماعي است. شوهرش مرده و ماهي سه‌ونيم ميليون حقوق مي‌گيرد. «نوه مي‌ره، عروس مياد. خونه گوشت مي‌خواد، مرغ مي‌خواد. يه پسر سرباز تو خونه دارم. يه كفش بخوام بگيرم، گوشت و مرغ نبايد بخرم. مابه‌التفاوت سال رو هم ندادن بهم. فقط خدا خودش كمك كنه. وگرنه كسي دادرس نيست. چه مدلي مي‌شه آبروداري كرد؟ به ما هم ياد بدين.»
كار نيست
«به خدا دخترانم مي‌گن موز مي‌خوايم؛ اما نمي‌تونم بگيرم. مخارج بالاست. شيش تا بچه دارم. سه‌تاشون ازدواج كردن. سه‌تاشون هم پيش خودمونن. يكي‌شون تازه درسش تموم شده و دنبال كار مي‌گرده. دوتاي ديگشون هم محصلن. چهار ساله بازنشست شدم. با سي سال سابقه بهياري؛ اما الان هرجا مي‌رم يا بهم مي‌گن سنت بالاست يا شرايطتت با كار ما جور نيست. خلاصه سه ساله كه دنبال كارم. حدود شش ميليون حقوق مي‌گيرم. اما به جاييمون نمي‌رسه.»
دخل بيشتر از خرج
يوسف‌علي پوراكبر؛ ۶۳سال دارد و سه فرزند. دو پسر و يك دختر. هر سه فرزندش را با حقوق ۴و نيم ميليون توماني راهي دانشگاه كرد و در آخر با مدرك ليسانس آنها، ذوق مي‌كند. «خودم ليسانس حقوق دارم. حقوق بازنشستگي‌ام حدود ۴و نيم ميليونه. اين حقوق‌ها كه كفاف زندگي پنج خانوار را نمي‌دهد. هر از گاهي وكالت كارگراني كه با كارفرما به مشكل برخوردند را به عهده مي‌گيرم. اما در سال يك يا دوبار اتفاق مي‌افتد. در كنار حقوق بازنشستگي كشاورزي هم مي‌كنم. اگر اين كارها را هم نكنيم كه خرج‌مان از دخل‌مان بالا مي‌زند!»
راضي نباشيم چي كار كنيم!
ابوالحسن ملازاده؛ ۶۰ سالگي را رد كرده است؛ «خودم و زنم تنها زندگي مي‌كنيم. سه فرزند دارم كه هر سه آنها ازدواج كردن. منم و حقوق حدود ۵ميليون تومان. يه دوا و دكتر نزديك به يه ميليون تومان آب مي‌خوره.» او در جواب راضي بودن از شرايط مي‌گويد. «اگر راضي نباشيم چي كار كنيم.»
رنج در رنج
ح. رياحي؛ پنجاه و دو- سه سال دارد. شوهرش براي مخارج زندگي مسافركشي مي‌كند. خودش هم يك سال است در قسمت خصوصي يك بيمارستان خاص مشغول به كار شده. نزديك ۶ميليون تومان حقوق بازنشستگي مي‌گيرد. «۵ميليون تومان قسط مي‌دم. مي‌مونه يه ميليون تومن براي خودم. نمي‌دونم چي كار كنم براي همين اومدم سر كار تا شايد بشه يه گوشه‌اي از زندگيم رو پر كنم. شوهرم مگه از مسافركشي چقدر درمياره!؟»
دبيري و دلالي
بهرام شيخعلي‌زاده؛ دبير بوده. سال ۹۵ بازنشست شد. اما دو سال بعد به خريد و فروش ماشين روي آورد؛ آن‌هم به دليل ميزان دريافتي حقوق بازنشستگي كه كم بود. «سي‌ويك سال سابقه دارم. دو فرزند كه هر دو دانشجو هستند. حقوق بازنشستگي كه به هيچ‌وجه كفاف خورد و خوراك ما را حتي نمي‌دهد؛ چه برسد در مخارج ديگر زندگي!» اجرايي نشدن طرح همسان‌سازي و دريافت حقوقي زير خط فقر؛ صداي اعتراض بازنشستگان و مستمري‌بگيران كل كشور را روز به روز بلند‌تر از پيش مي‌كند. با عبور افراد از دهه ۵۰ و بعد از آن؛ احتمال مشاركت آنان نيز كاهش مي‌يابد. از طرف ديگر سرمايه و به عبارتي دارايي‌ها كاهش مي‌يابند. سالمندان به‌طور فزاينده، براي تامين هزينه‌هاي زندگي خود، به پس‌انداز متكي مي‌شوند. اما حقوقي كه دريافت مي‌كنند؛ حتي به مخارج سه روز در ماه آنان نيز نمي‌رسد. چه برسد به پس‌انداز! حرف تمام بازنشستگان و مستمري‌بگيران اين است؛ «با سيلي صورت خودمان را سرخ مي‌كنيم»، «۳۰سال خدمت به كشور؛ امروز گرسنه مانديم!» نصرالله دريابيگي رييس كانون بازنشستگان مازندران؛ در خصوص شرايط اين قشر زحمت‌كش به ايلنا چنين گفت: «آنچه مي‌گويند و نامش را احترام به مقام و جايگاه كارگران و بازنشستگان مي‌گذارند، در عمل اتفاقات ديگري رخ مي‌دهد. پول‌پاشي در جامعه يعني تورم و گراني‌هاي سرسام‌آور. تا بُن كارگري و كارمندي احيا نشود؛ همين وضع ادامه دارد. اگر بن كارگري و كارمندي احيا شود آنها مي‌توانند، حداقل كالاهاي اساسي، مثل؛ برنج، مرغ، گوشت و لبنيات را بر سر سفره‌هاي‌شان داشته باشند.»
به گفته دريابيگي «كارگران و بازنشستگان اوضاع مالي‌شان وخيم است. اين حقوق‌ها كفاف مخارج زندگي كارگري را نمي‌دهد. با ماهي ۴ميليون و ۵ميليون تومان، كدام مسوول و نماينده زندگي مي‌كند كه ما زندگي كنيم؟ حقوق‌هاي ۳۰ تا ۴۰ ميليوني برخي مديران كجا و دستمزد بخور و نمير جماعت كارگر و بازنشسته كجا؟»
چندي پيش نيز، اكبر شوكت عضو هيات امناي سازمان تامين اجتماعي، به دغدغه بازنشستگان در خصوص همسان‌سازي حقوق، براساس احكام، به مهر اعلام كرد: «دولت براي رفع اين مشكل، اعتبار لازم را اختصاص دهد. در سال ۸۸ همسان‌سازي انجام شد و ۸۰ هزار تومان به پايه حقوق آن زمان كه حدود ۳۰۰ هزار تومان بود اضافه شد ولي متاسفانه رقم افزايشي جز احكام حقوق بازنشستگان ثبت نشد و اگر اين رقم در احكام ثبت مي‌شد؛ سالانه براساس نرخ تورم به حقوق بازنشستگان افزوده مي‌شد.»
شوكت گفت: «نگراني‌اي كه هم‌اكنون بازنشستگان در ارتباط با همسان‌سازي دارند نيز به همين موضوع برمي‌گردد. در واقع آنها نگران دايمي شدن همسان‌سازي، براساس احكام حقوقي هستند كه البته اخيرا نمايندگان مجلس در قالب طرحي به اين موضوع پرداخته‌اند و براساس اطلاعاتي كه ما كسب كرده‌ايم، امضاهايي نيز براي اين مساله جمع‌آوري شده است.»او در ادامه گفت: «گلايه ما اين است؛ همان‌طوركه دولت براي صندوق بازنشستگي كشوري و لشكري و ساير بخش‌ها از منابع دولتي در ارتباط با همسان‌سازي حقوق بازنشستگان استفاده كرد؛ براي سازمان تامين اجتماعي نيز از اين طريق عمل كند.» اين عضو هيات امناي سازمان تامين اجتماعي گفت: «امسال ۴۰ هزار ميليارد تومان براي همسان‌سازي حقوق بازنشستگان در نظر گرفته شده و اين رقم قابل توجهي است. به نظر مي‌رسد بايد دولت در اين بخش ورود جدي داشته باشد. مگر بازنشستگان باعث تورم شدند كه حالا براي همسان‌سازي حقوق بازنشستگان از منابع داخلي خود استفاده كنند، چراكه به دليل سياست‌هاي غلط اقتصادي و تحريم‌ها، ما اين شرايط را پيدا كرده‌ايم. عقلاني‌ترين كار اين است كه جلسه شوراي عالي كار، برگزار و رقم اعلام‌شده ر ا به پايه حقوق كارگران افزوده كند.»
نظام بازنشستگي در سوئد
نظام بازنشستگي در سوئد شامل سه بخش است:
۱- حقوق بازنشستگي همگاني از دولت
۲- حقوق بازنشستگي خدمتي از كارفرماي شما
۳- پس‌انداز احتمالي توسط خود شما
حقوق بازنشستگي همگاني؛ براساس همه درآمدهاي شما در طول زندگي است. هر سال كه كار مي‌كنيد و ماليات مي‌پردازيد حقوق بازنشستگي همگاني كسب مي‌كنيد. همچنين از طريق چهار سال اول زندگي فرزند خود، صرف‌نظر از اينكه چه مدت مرخصي والدين داشته‌ايد نيز پول فوق‌العاده به حساب بازنشستگي همگاني‌تان واريز مي‌شود.
علاوه بر اين مرخصي والدين، تحصيل با وام دانشجويي، انجام خدمت وظيفه (آموزش مقدماتي خدمت سربازي)، دريافت غرامت بيماري يا فعاليت يا دريافت غرامت بيكاري نيز از سوي دولت در حقوق بازنشستگي‌تان جبران مي‌شود.
اگر حقوق بازنشستگي‌تان پايين باشد فوق‌العاده مسكن و حمايت مالي معاش سالمندان نيز مي‌تواند در بازنشستگي همگاني شما گنجانده شود.حقوق بازنشستگي بر مبناي درآمد؛ هر سال 16 درصد از درآمد مبناي بازنشستگي شما و ساير دريافتي‌هاي مشمول ماليات حقوق بازنشستگي بر مبناي درآمد اختصاص داده مي‌شود.حقوق پس‌انداز بازنشستگي؛ هر سال 2,5 درصد از درآمد مبناي بازنشستگي و ساير دريافتي‌هاي مشمول ماليات شما به پس‌انداز بازنشستگي اختصاص داده مي‌شود.
نظام بازنشستگي در تركيه
نظام بازنشستگي در تركيه به صورت عمومي در سه دوره مختلف زماني تقسيم‌بندي شده است:
قواعد قبل از ۱۹۹۹
مردان
۲۵ سال بيمه به اضافه ۵۰۰۰ روز پرداخت حق بيمه يا ۵۵ سال سن به اضافه ۵۰۰۰ روز پرداخت حق بيمه
زنان
۲۰ سال بيمه به اضافه ۵۰۰۰ روز پرداخت حق بيمه يا ۵۰ سال سن به اضافه پرداخت ۲۰ سال بيمه شده
قواعد بازنگري بعد از ۱۹۹۹ تاكنون
مردان
۶۰ سال سن به اضافه حداقل ۷۰۰۰ روز پرداخت حق بيمه يا ۶۰ سال سن به اضافه ۲۵ سال بيمه ۴۵۰۰ به اضافه روز پرداخت حق بيمه (اين قواعد به صورت تدريجي فازبندي مي‌شود.)
زنان
۵۸ سال سن به اضافه سال بيمه (افزايش تدريجي با فازبندي)
قواعد بازنگري در سال ۲۰۰۶
مردان
۶۰ سال سن به اضافه ۲۵ سال كار (البته تنها براي كساني كه بعد از طرح قانون جديد وارد بازار كار مي‌شوند.) از سال ۲۰۳۶ تا ۲۰۴۸ سن بازنشستگي به ۶۵ سال خواهد رسيد.
زنان
مشابه مردان اما سن ۵۸ به جاي ۶۰ سال. از سال ۲۰۳۶ تا ۲۰۴۸ سن بازنشستگي به ۶۵ سال خواهد رسيد.
منبع:روزنامه اعتماد 11 آبان 1400 خورشیدی