طرح صیانت یا بازی با اعصاب ملت
اسماعيل گرامي‌مقدم
نسل‌هاي قديمي‌تر كشور و متولدين دهه‌هاي 40 و 50 خورشيدي، حتما به خاطر دارند كه روز و روزگاري در اين كشور براي ديدن فيلم‌هاي VHS ويدئويي چه مصايبي بايد پشت سر گذاشته مي‌شد. اغلب افراد، دستگاه‌هاي ويدئو را در هزارتوي پيچيده‌اي شامل ملحفه، پتو، كيف‌هاي دستي و… قرار مي‌دادند و فيلم‌هاي وي‌اچ‌اس را نيز در اقصي نقاط بدن پنهان مي‌كردند تا از دل محدوديت‌هايي كه در دهه 60 خورشيدي براي استفاده از اين ابزار تكنولوژيكي وجود داشت، عبور كنند. اين روند ادامه داشت تا اينكه جهان در دهه 70 خورشيدي (دهه 90 ميلادي) با پديده نوظهور ديگري در حوزه ابزارهاي ارتباطي مواجه شد و ديش‌هاي ماهواره‌اي از راه رسيدند. مانند بسياري از تجربياتي قبلي در اين دوره نيز به جاي تحليل علمي موضوع و مواجهه تخصصي با ابزارهاي نوين، راي به محدوديت استفاده از ماهواره داده شد و قانوني در راستاي ممنوعيت استفاده از اين پديده در مجلس وقت تصويب شد. در همان ايام بودند، اساتيد و دلسوزاني كه به اين نكته اشاره مي‌كردند كه روش‌هاي سلبي راهكار معقولي براي رويارويي با اين ابزارهاي نوين نيست، اما در آن ايام نيز «آنچه البته به جايي نمي‌رسيد، فرياد، بود.» تلاش‌ها براي صيانت مردم از امواج ماهواره‌اي آغاز شد و نيروهاي خدوم نيروي انتظامي، هر از گاهي راهي پشت‌بام خانه‌ها مي‌شدند و اقدام به ضبط ديش‌هاي ماهواره‌اي مي‌كردند. اما هنوز دقايقي از خروج ماموران نيروي انتظامي از مجتمع‌هاي مسكوني نگذشته بود كه دوباره، ديش‌هاي ماهواره‌اي در پشت بام‌ها سبز مي‌شدند و روز از نو و روزي از نو… اين روند نيز ادامه داشت …
تا اينكه جهان در هزاره جديد ميلادي با پديده نو ظهور ديگري مواجه شد كه حلقه ارتباطي نزديك‌تري را ميان مردم جهان ايجاد مي‌كرد. ارتباط دوسويه‌اي كه قلمروي خود را در تمامي خانه‌ها به صورت دو طرفه گسترش داده بود. بلافاصله پس از اينترنت، شبكه‌هاي مجازي نيز از راه رسيدند و ارتباط رودر‌رو و FACE TO FACE افراد شكل گرفت. اما اين‌بار نيز هيچ تحول تازه‌اي در نحوه مواجهه تصميم‌سازان ايراني با پديده‌هاي نوظهور ايجاد نشد. در اين‌گونه مواقع تنها نسخه تجويز شده، ممنوع‌سازي استفاده از تكنولوژي‌هاي جديد است. بعد از پايان زمامداري دولت ميانه‌روي يازدهم و دوازدهم، كه تلاش مي‌كرد در برابر تلاش‌هاي محدوديت‌آفرين ايستادگي كند و از پهناي باند حفاظت كند، مجلس اصولگراي يازدهم بلافاصله دست به كار شد و در ايام انتخابات رياست‌جمهوري خرداد 1400، استارت طرح صيانت از فضاي مجازي را زد تا به‌زعم خود جامعه را در برابر يك عمل انجام شده قرار دهد. به نظر مي‌رسد، مجلس يازدهم نيز به دنبال تكرار تجربيات اشتباه گذشته است و قصد ندارد از داشته‌هاي قبلي استفاده كند. مواجهه سلبي با شبكه‌هاي مجازي، يك تدبير و اقدام منسوخ شده است. اينكه فضاي مجازي نيازمند برخي اصلاحات است و بايد اقدام به اصلاح برخي ناهنجاري‌هاي موجود در فضاي مجازي كرد، يك واقعيت غيرقابل انكار است، اما مساله اصلي نحوه به‌كارگيري اين روش‌هاي اصلاحي است. اينكه با عنوان صيانت از فضاي مجازي، قوانيني مصوب شود كه كسب و كار مردم، مناسبات ارتباطي جامعه، روندهاي آموزشي و… را محدود سازد، تجربه نشان مي‌دهد كه نتيجه‌بخش نخواهد بود. اساسا مدرنيته به گونه‌اي عمل مي‌كند كه مواجهه سلبي با آن نتيجه‌بخش نيست. تجربه نشان مي‌دهد كه روش‌هاي سنتي حداقل طي نيم قرن اخير نتوانسته‌اند، حركت رو به رشد پديده‌هاي برآمده از مدرنيته را متوقف سازند. تجربه ايران در مواجهه با ويديو، ماهواره، اينترنت، شبكه‌هاي مجازي و… گوياي اين واقعيت عريان است كه تكنولوژي مسير خود را از دل هر سد و ديواري پيدا مي‌كند. تصويب طرح صيانت نيز به جز مشكل‌تراشي موسمي براي معيشت و كسب و كار اقشار محروم و بازي با اعصاب ملت هيچ آورده‌اي براي كشور و نمايندگان نخواهد داشت. اين نوع تلاش‌ها در روزگاري كه مردم در چنبره مشكلات معيشتي و اقتصادي گرفتار مانده‌اند و به هر دستاويزي براي حل نيازهاي اقتصادي خود چنگ مي‌زنند، نشان مي‌دهد، مجلس نسبت نزديكي با مطالبات مردم برقرار نكرده است. در واقع به نظر مي‌رسد، تنها مطالبات يك جناح خاص و يك اقليت محدود براي مجلس مهم است و اگر اكثريت جامعه خواسته‌اي داشته باشند، نمايندگان خواسته‌هاي برخي طيف‌هاي خاص را ارجح مي‌دانند. اين نوع طرح‌ها نشان‌دهنده وجود ضعف‌هاي اساسي در مجلس و نمايندگاني است كه از دل ردصلاحيت‌هاي گسترده، خود را به بهارستان رسانده‌اند. اين در حالي است كه در اين عصر و زمانه، ساير پارلمان‌ها در كشورهاي مختلف به دنبال راهكارهايي هستند كه بيشترين خدمات را در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي، ارتباطي، اجتماعي و… به مردم ارايه كنند، اما مجلس ايران طرح‌هايي را در دستور كار قرار مي‌دهد كه به جز يك جماعت محدود، طرفدار ديگري ندارد. قرن‌ها قبل، مولاي متقيان امام علي(ع) در فرازي جاودان، خطاب به فرزندان انسان، هشدار مي‌دهند كه «بايد فرزندان زمانه خويش باشيد.» عبارتي كه تا ابد بر بلنداي تاريخ، مي‌درخشد و راه را براي دوستداران خرد نمايان مي‌كند، البته اگر بينديشند …
منبع:روزنامه اعتماد 4 اسفند 1400 خورشیدی