حال و روز ایرانیان در اوکراین
توافق روسیه و اوکراین برای گفت‌وگو در مرز بلاروس
وزارت علوم: آماده پذیرش دانشجویان ایرانی دانشگاه‌های اوکراین هستیم
محمدحسین لطف‌الهی
چهارمین روز جنگ نیز برای روس‌ها روز پیروی نبود؛ جنگ شهری و مقاومت گسترده نیروهای اوکراینی در خارکیف ادامه دارد، با اعمال تحریم‌های گسترده علیه روسیه و قطع دسترسی تعدادی از مهم‌ترین بانک‌های این کشور به سوییفت موافقت شده است و روند کند پیشروی نیروهای روسیه در خاک اوکراین باعث شده نگرانی‌های زیادی در مسکو درخصوص ادامه جنگ به وجود آید.
برای ارتش روسیه که حساب ویژه‌ای روی فروپاشی سریع ارتش اوکراین و عدم مقاومت جدی و کارآمد از سوی اوکراینی‌ها حساب ویژه‌ای باز کرده بود، در پایان روز دوم مشخص شد که با ادامه شیوه فعلی احتمال تسخیر کی‌یف، خارکیف و سایر شهرهای بزرگ وجود ندارد و آنها برای تسخیر این نقاط کلیدی مجبور به تغییر روش هستند. بر همین اساس بود که در روز سوم نبرد، روس‌ها حجم زیادی از سلاح‌های سنگین نظیر توپ‌های 240 میلی‌متری و 203 میلی‌متری را به خاک اوکراین منتقل کردند، حجم بمباران‌ها افزایش قابل توجهی یافت، بمباران مناطق مسکونی در دستور کار نیروهای روس قرار گرفت و روس‌ها تمام ظرفیت‌های نظامی خود در غرب را به کار گرفتند تا بتوانند به یک پیروزی سریع در جنگ اوکراین دست پیدا کنند.
در روز یکشنبه، نیروهای روس موفق شدند وارد شهر خارکیف، بزرگ‌ترین شهر اوکراین شوند. این اما به معنای پایان مقاومت ارتش اوکراین در این منطقه نبود. براساس گزارش خبرنگار خبرگزاری فرانسه، بلافاصله پس از ورود نیروهای روسیه به شهر، رویکرد اوکراینی‌ها به جنگ شهری تغییر یافت و تبادل آتش میان نیروهای دو طرف در خیابان‌های خارکیف ادامه پیدا کرد. در کی‌یف نیز هجوم نیروهای روسیه ادامه دارد و صدای آژیر خطر در کی‌یف به صورت مداوم شنیده می‌شود. بعدازظهر روز یکشنبه مقام‌های اوکراینی مدعی شدند که توانسته‌اند خارکیف را پس بگیرند و اخراج نیروهای روس از این شهر ادامه دارد. اولگ سینگوبوف، فرماندار منطقه، گفت «خارکیف تحت کنترل کامل ما است» و «عملیات پاکسازی دشمنان در شهر» در حال انجام است. هنوز هیچ منبع مستقلی این خبر را تایید نکرده است.
روسیه از هدف قرار دادن زیرساخت‌ها در حوزه انرژی هم به عنوان یکی دیگر از ابزارها برای شکستن مقاومت اوکراین استفاده می‌کند. مقام‌های اوکراینی می‌گویند روسیه در ادامه حمله نظامی خود به خاک این کشور، تاسیسات نفت و گاز را در چند نقطه اوکراین هدف گرفته است. بنا به گزارش آژانس دولتی اوکراین، یک پایانه نفتی در واسیلکیف در جنوب غربی کیف مورد اصابت موشک قرار گرفت و دچار حریق شده است. تصاویر ویدیویی انفجارها و شعله‌های بزرگ و برخاستن دود سیاه از این مجتمع نفتی را نشان می‌دهند. همچنین گزارش شده است که نیروهای روسی یک خط لوله گاز طبیعی را در نزدیکی خارکیف در شمال شرق اوکراین منفجر کرده‌اند. تصاویر منتشره ابر سیاه قارچی شکل را نشان می‌دهد که از محل انفجار متصاعد می‌شود. اپراتور خط لوله گاز اوکراین گفته است که ترانزیت گاز روسیه به اروپا از طریق اوکراین به‌طور عادی ادامه دارد و مانع جدی در این انتقال ایجاد نشده است. در سوی مقابل جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه در شرق استان لوهانسک نیز گفته‌اند یک موشک متعلق به ارتش اوکراین یک پایانه نفتی در شهر روونکی را منفجر کرده است.
ترساندن اوکراینی‌ها از حمله هسته‌ای دیگر ابزار روس‌هاست. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در چهارمین روز از حمله کشورش به اوکراین اعلام کرد که به دنبال تنش با کشورهای غربی دستور داده تا نیروهای «بازدارنده هسته‌ای» روسیه به حالت آماده‌باش در‌آیند. به دنبال دستور روز یکشنبه «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهور روسیه به آماده‌باش نیروهای بازدارنده اتمی روسیه، سفیر امریکا در سازمان ملل متحد واکنش نشان داد. سفیر امریکا در سازمان ملل در این زمینه گفت: «تصمیم پوتین برای آماده شدن نیروهای بازدارنده اتمی، درگیری را به‌طور غیرقابل پذیرشی تشدید می‌کند.»
آغاز مسیر دیپلماسی برای پایان جنگ؟
همزمان با این تحولات، ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین پیشنهاد روسیه برای برگزاری مذاکرات صلح در بلاروس را رد کرد و گفت ترجیح می‌دهد در یک مکان بی‌طرف با مقام‌های روس دیدار کند نه در کشوری که آشکارا از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین حمایت می‌کند. زلنسکی همچنین روسیه را به حمله به غیرنظامیان متهم کرد و اقدامات روسیه در کی‌یف و سایر مناطق اوکراین را «نسل‌کشی» خواند. رییس‌جمهور اوکراین همچنین تاکید کرد که کشورش از روسیه در دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه شکایت خواهد کرد.
ساعاتی بعد اما اخبار متفاوتی از اوکراین منتشر شد. ابتدا روزنامه کی‌یف ایندیپندنت از پذیرش مذاکره ازسوی دولت اوکراین خبر داد و پس از آن مقام‌های دولتی اوکراین اعلام کردند کی‌یف تحت شرایطی حاضر به گفت‌وگو با مسکو در مرز با بلاروس شده است. کی‌یف ایندیپندنت نوشت: «در طول مکالمه تلفنی روسای جمهور اوکراین و بلاروس، ولودیمیر زلنسکی پذیرفت که هیات اوکراینی با تضمین امنیتی الکساندر لوکاشنکو با هیات روسی در مرز بلاروس و در نزدیکی رودخانه پریپیات بدون هیچ پیش‌شرطی دیدار و گفت‌وگو کند.» اولگا توکاریوک خبرنگار ارشد کی‌یف ایندیپندنت نوشته است که «زلنسکی جزو این هیات مذاکره‌کننده نخواهد بود.»
تلاش غرب برای حمایت سیاسی و نظامی از اوکراین
چند مقام اتحادیه اروپا روز یکشنبه از آغاز روند تحویل تجهیزات و مهمات نظامی به اوکراین در سطح «چشمگیر» خبر دادند. بنا به همین گزارش‌ها برخی از این تحهیزات و مهمات روز شنبه تحویل اوکراین داده شد و قرار است روز یکشنبه نیز این روند ادامه یابد. آلمان نیز در چرخشی چشمگیر، تصمیم به ارسال 1000 قبضه سلاح ضدزره و 500 موشک دوش‌پرتاب دفاع هوایی «استینگر» به اوکراین گرفته است. اولاف شولتس، صدراعظم آلمان نیز برای حصول اطمینان از اینکه این تغییر موضع کشورش مورد توجه قرار گرفته، در توییتر نوشت: حمله روسیه به اوکراین نشانگر یک نقطه عطف است. این وظیفه ماست که تمام تلاش‌مان را برای حمایت از اوکراین در دفاع از خود در برابر تهاجم روسیه بکنیم. آلمان در پی شکست خود در جنگ جهانی دوم، سیاستی مبنی بر عدم صادرات سلاح به مناطق جنگی در پیش گرفته است. این سیاست بدین معناست که کشورهایی که تسلیحات ساخت آلمان را دراختیار دارند نیز باید برای ارسال آنها به کشورهای درگیر جنگ، از برلین مجوز بگیرند. این سیاست آلمان، مانع شده بود که برخی از دیگر کشورها نیز بتوانند به اوکراین سلاح ارسال کنند، اما اکنون این مساله نیز تغییر کرده است. دولت آلمان اعلام کرد که با تحویل 400 آرپی‌جی از هلند و هویتزرهای قدیمی GDR از استونی به ارتش اوکراین موافقت کرده است.
صدراعظم آلمان طی سخنرانی روز یکشنبه در پارلمان فدرال این کشور (بوندستاگ)، حمله روسیه به اوکراین را محکوم کرد و خطاب به قانونگذاران گفت: «ما باید در این برهه نیازمندی شدید اوکراین، به این کشور کمک کنیم.» به گزارش شبکه «دویچه وله»، اولاف شولتز سپس اظهارات تندی علیه ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه مطرح کرد و گفت: «پوتین یک جنگ تهاجمی علیه کی‌یف راه انداخت زیرا آزادی مردم اوکراین، رژیم سرکوبگر وی را به چالش می‌کشید.» صدراعظم آلمان عملیات روسیه در اوکراین را «جنگ تهاجمی» و «جنگ پوتین» خواند و محکوم کرد. وی با دفاع از ارایه کمک‌های تسلیحاتی آلمان به اوکراین افزود: «هیچ پاسخ محتمل دیگری در برابر تجاوزگری پوتین وجود نداشت. این پوتین بود که این جنگ را انتخاب کرد و نه مردم روسیه به همین دلیل ما باید این را جنگ پوتین بدانیم.» صدراعظم آلمان در ادامه اظهارات خود خطاب به رییس‌جمهور روسیه در پارلمان کشورش گفت: «ما از هر متر مربع از قلمرو متحدین خود دفاع می‌کنیم و در این خصوص جدیت داریم. پوتین تلاش دارد امپراتوری روسیه را احیا کند و خواهان یک نظم جهانی جدید است.» اولاف شولتز صدراعظم آلمان خطاب به قانونگذاران بوندستاگ تاکید کرد: «پوتین استفاده از نیروی نظامی را متوقف نخواهد کرد و اقداماتی که ما انجام داده‌ایم به متحد کردن مواضع ما کمک خواهد کرد.» او در ادامه نشست پارلمان فدرال آلمان اعلام کرد که دولت در پاسخ به «تهاجم روسیه به اوکراین»، هزینه‌ها و مخارج نظامی آلمان را افزایش خواهد داد. به گفته او، «ما باید برای امنیت کشورمان و حفاظت از آزادی و دموکراسی، سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهیم.»
از طرفی کشورهای غربی روز شنبه در اعتراض به تهاجم روسیه به اوکراین، تصمیم به مسدود کردن دسترسی شماری از بانک‌های روسی به سیستم پرداخت بین‌المللی سوییفت گرفتند. سوییفت، شبکه پیام‌رسانی امن بانکی که پرداخت‌های بین‌المللی سریع را تسهیل می‌کند، اعلام کرد در حال آماده شدن برای اجرای تحریم‌های تصویب شده علیه روسیه است. این تصمیم که وزیر دارایی فرانسه آن را به دلیل آسیب‌های عظیمش به اقتصاد روسیه «سلاح هسته‌ای مالی» خوانده، مراودات بانک‌های روسی در جهان را بسیار دشوار می‌سازد. پیش از روسیه تنها ایران و کره‌شمالی از این شبکه بانکی محروم شده بودند. نام بانک‌های روسی که قرار است از سوییفت اخراج شوند به طور عمومی اعلام نشده اما یک دیپلمات اتحادیه اروپا گفته است حدود ۷۰درصد از بازار بانکی روسیه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
لیز تراس، وزیر امور خارجه انگلیس نیز روز گذشته در گفت‌وگو با اسکای نیوز گفت، عملیات روسیه در اوکراین در صورتی که متوقف نشود ممکن است نهایتا به درگیری با ناتو منجر شود. تراس افزود: اگر ما پوتین رییس‌جمهور روسیه را در اوکراین متوقف نکنیم شاهد تهدید علیه کشورهای دیگر -حوزه بالتیک، لهستان و مولداوی- خواهیم بود و این می‌تواند نهایتا به سطح درگیری با ناتو برسد. به گفته لیز تراس، «انگلیس نیز در این وضعیت به خاطر تحریم‌ها هزینه‌ای اقتصادی خواهد پرداخت اما مردم درک می‌کنند که چرا تحریم‌ها لازم هستند.» او بیان کرد: «قاطعانه معتقدم مردم انگلیس هزینه‌ای را که ما در صورت ایستادگی نکردن در برابر پوتین در حال حاضر خواهیم پرداخت، درک می‌کنند.» وزیر امور خارجه انگلیس گفت: «این (جنگ در اوکراین) ممکن است چند سال طول بکشد زیرا آنچه ما می‌دانیم این است که روسیه نیروهایی قوی دارد.» لیز تراس در مصاحبه با اسکای نیوز از آنچه مقاومت «بسیار بسیار قوی و شجاعانه» اوکراین در برابر نیروهای روسی حاضر در کشورشان خواند، ستایش کرد. او گفت: «ما می‌دانیم که اوکراینی‌ها شجاع هستند، آنها مصمم به دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی خود هستند و مصمم به مبارزه هستند.» وزیر امور خارجه انگلیس اضافه کرد: «من می‌ترسم که این جنگ به سرعت تمام نشود. ما باید برای یک دوره طولانی آماده باشیم.»
وزارت علوم: آماده پذیرش دانشجویان ایرانی دانشگاه‌های اوکراین هستیم
افزایش دانشجویان منتقل‌شده به مناطق امن‌تر در اوکراین
گروه اجتماعی: با گذشت 4 روز از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین و نگرانی بابت امنیت جانی دانشجویان و هموطنان ایرانی ساکن در این کشور، درحالی‌که سفیر ایران در اوکراین طی روزهای گذشته اعلام کرده بود که تمام تدابیر برای انتقال همه اتباع ایرانی به مناطق امن خارج از صحنه درگیری‌ها یا حتی امکان خروج از مرزهای این کشور جنگ‌زده به مقصد کشورهای همسایه اوکراین از جمله لهستان، رومانی، مجارستان و اسلواکی اتخاذ شده، آخرین اخبار حکایت از آن دارد که برخلاف ادعای برخی هموطنان خارج از کشور، از حدود سه هفته قبل مسوولان سفارت ایران در اوکراین از تمام اتباع ایرانی در این کشور اطلاعات هویتی و اقامتی را با هشدار شرایط پیش روی این کشور درخواست کرده و ترک هرچه سریع‌تر خاک اوکراین را خواستار شده بودند. بنا به شنیده‌های «اعتماد» با وجود این هشدارها، ظاهرا برخی هموطنان ایرانی که مایل به بازگشت به ایران نبوده‌اند، این هشدارها را هم جدی نگرفته‌اند درحالی‌که حالا شرایط تردد و جابه‌جایی از صحنه درگیری‌ها و جنگ بین روسیه و اوکراین، هرگونه انتقال و تردد مرزی را به دلیل ازدحام انبوه شهروندان اوکراینی در مرزهای غربی اوکراین با دشواری‌های فراوان روبهرو کرده است. با این حال دیروز مسوولان سفارت ایران در اوکراین خبر دادند که بیش از 100 دانشجوی ایرانی با کمک سفیر ایران در اوکراین به سلامت با قطار به مقصد کشورهای همسایه عزیمت کرده و تعدادی دیگر هم به مناطق امن در شهر کی‌یف منتقل شده‌اند. منوچهر مرادی؛ سفیر جمهوری اسلامی ایران در اوکراین دیروز در توییتی نوشت: «روز شنبه و با تلاش همکاران سفارت، نزدیک به یکصد نفر از دانشجویان ایرانی از ایستگاه راه‌آهن کی‌یف عازم شهرهای مرزی در غرب اوکراین شدند. اگر مقررات حکومت نظامی در اوکراین اجازه دهد، ان‌شاءالله فردا (یکشنبه) نیز بخش دیگری از دانشجویان از این کشور خارج خواهند شد.» اظهارات برخی هموطنان در شبکه‌های اجتماعی درحالی است که دیروز، سعید خطیب‌زاده؛ سخنگوی وزارت خارجه گفت: «از ایرانیان حاضر در اوکراین می‌خواهیم مکان‌یاب‌های خود را روشن کنند و برای ما اطلاعات بفرستند. به‌رغم تلاشی که برای خروج دانشجویان ایرانی از اوکراین داشتیم با مشکلات خاصی روبهرو هستیم. در حال تلاش برای خروج ایرانی‌ها از اوکراین از مرزهای لهستان، مجارستان و رومانی هستیم. تعداد کمی از ایرانیان در کی‌یف باقی مانده‌اند که آنها را به مناطق امن برده‌ایم. اگر تعداد قابل‌توجهی از ایرانی‌ها به مرز لهستان رفته باشند، آنها را با پرواز اختصاصی به کشور باز می‌گردانیم. بیش از ۲۰۰ دانشجو با هماهنگی سفارت سوار قطار شدند و به مرزهای غربی در حال اعزام هستند. در مرز لهستان با اوکراین بیشترین تجمع دانشجویان را شناسایی کرده‌ایم. تاکنون نزدیک به ۱۰۰ نفر به ورشو اعزام شده‌اند؛ پیوسته با خانواده‌های دانشجویان در ارتباط هستیم. تمرکز ما بر انتقال ایرانیانی است که نزدیک به مرزها هستند.» در حالی که یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های بیش از 1400 دانشجوی ایرانی مقیم اوکراین، سرنوشت تحصیلی ایشان در صورت بازگشت به ایران بوده، دیروز مسوولان وزارت علوم از بازنگری در رویه‌های فعلی برای پذیرش دانشجویان هموطن خبر دادند. اردوان ارژنگ؛ معاون سازمان امور دانشجویان با تاکید بر اینکه امکان ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل درکشور اوکراین در داخل فراهم شده، گفت: «این سازمان در جهت کمک به این دانشجویان بر اساس آیین‌نامه‌های موجود، آمادگی خود را برای پذیرش آنها در دانشگاه‌های داخل اعلام می‌کند. دانشجویان (رشته‌های زیر مجموعه وزارت علوم) متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های ایران، می‌توانند از طریق سامانه سجاد تقاضای خود را ارسال کنند و در دانشگاه‌های داخل کشور ادامه تحصیل بدهند.» از دو هفته قبل هم پیرو درخواست تعدادی از دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در دانشگاه کی‌یف مدیکال و دانشگاه کی‌یف اینترنشنال از سفارت جمهوری اسلامی ایران در کی‌یف درخصوص کمک به غیرحضوری شدن کلاس‌های این دانشگاه‌ها با توجه به تحولات و شرایط جاری در اوکراین، سفیر جمهوری اسلامی ایران به منظور رفع مشکلات این دانشجویان، با روسای دو دانشگاه گفت‌وگو و رایزنی کرده بود که به دنبال این مذاکرات، مدیران این دانشگاه‌ها موافقت خود را با درخواست سفیر جمهوری اسلامی ایران مبنی بر غیرحضوری شدن کلاس‌های این دو مرکز دانشگاهی اعلام کردند که طبق این توافق، کلاس‌های دانشجویان ایرانی دانشگاه کی‌یف اینترنشنال تا تاریخ ۱۵ مه ۲۰۲۲ غیر حضوری خواهد بود.
توصیه سفارت ایران به شهروندان ایرانی
سفارت جمهوری اسلامی ایران در اوکراین به شهروندان ایرانی توصیه کرد: «به محض عبور از هریک از نقاط مرزی اوکراین، ورود خود به کشور دیگر را به سفارت‌های جمهوری اسلامی ایران در ورشو، وین، بوداپست و بخارست اطلاع دهند و در مسیرهای تعیین‌شده از سوی همان سفارت حرکت کنند.»
در این اطلاعیه تاکید شده است: «ایرانیان مقیم اوکراین که به سمت مرزهای غربی این کشور در حرکت هستند یا از این مرزها عبور می‌کنند به این توضیحات توجه نمایند:
ایرانیان در طول مسیر منتهی به نقاط مرزی اوکراین با همدیگر در ارتباط باشند.
حتی‌الامکان در دسته‌های چند نفری حرکت و از اطلاعات یکدیگر در مسیرها استفاده کنند.
به وضعیت هوا در مسیرها توجه و به ویژه با تاریکی شب در اماکن مناسب استراحت کنند.
اطلاعات خود درباره مسیرها را با سفارت‌های ایران و شبکه‌های اجتماعی ایرانیان مقیم اوکراین به اشتراک بگذارند.
به محض عبور از هریک از نقاط مرزی اوکراین، ورود خود به کشور دیگر (لهستان، اسلواکی، مجارستان، رومانی یا مولداوی) را به سفارت‌های جمهوری اسلامی ایران در ورشو، وین، بوداپست و بخارست اطلاع دهند و در مسیرهای تعیین‌شده از سوی همان سفارت حرکت کنند.
منبع: روزنامه اعتماد 10 اسفند 1400 خورشیدی
