پدیده مادر-معلم
زهرا جنت
در همه فرهنگ‌ها، معلمی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. هر فردی که مطلبی را به خوبی می‌داند الزاما امکان انتقال آن به دیگران را ندارد و علاوه بر توانایی‌های فردی، فرا گرفتن متدهای آموزشی می‌تواند از یک فرد باسواد، یک معلم توانمند بسازد.
پاندمی کرونا، چون توفانی، زندگی را در همه ابعاد آن و در همه دنیا زیر و رو کرد. از اولین تفاوت‌های دوران کرونایی، تغییرات سیستم آموزشی در اولین روزهای پاندمی بود. معلمان، شاگردان و والدین آنها به یک‌باره مجبور به استفاده از شیوه‌های آموزش آنلاین شدند، در حالی که اکثریت آنها کمترین اطلاعات را در این زمینه داشتند.
با همه کم و کاستی‌ها و با درنظر گرفتن شرایط بحران، بالاخره جریان آموزش آنلاین و غیرحضوری مسیر خود را پیدا کرد اما در این جریان نو، مادران به‌طور گسترده‌ای با آموزش فرزندان خود درگیر شدند در حالی که عملا نه برای استفاده از ابزار تکنولوژی و نه از جهت شیوه‌های آموزشی، کمترین آموزشی ندیدند.
اغلب به این نکته اشاره می‌شود که محیط خانه ممکن است برای کلاس‌های آنلاین، سکوت و آرامش کافی را نداشته باشد و با حضور اعضای خانواده در خانه، دانش‌آموزان، محیط ساکت و شخصی برای حضور توام با آرامش در کلاس ندارند. این توجه، صحیح و بجاست اما نکته مورد غفلت، شرایط افراد خانواده و خصوصا مادران در زمان کلاس آنلاین فرزندان است. خانه برای مادران و خصوصا مادران خانه‌دار، محل کار و فعالیت و همچنین استراحت است. آنان مجبور هستند فعالیت‌های خود را با ساعت‌های آموزش آنلاین هماهنگ کنند و کارهای خود را یا به زمان دیگری منتقل کنند یا در نهایت سکوت انجام دهند. از طرف دیگر به خاطر حالت نیمه‌رسمی کلاس آنلاین، به همراهی و نظارت دایم مادران و اطمینان از همراهی فرزندشان با کلاس نیاز است.
یکسان بودن کلیپ‌های آموزشی برای همه دانش‌آموزان، بدون درنظر گرفتن قدرت تمرکز و گیرایی افراد، باعث می‌شود که همه دانش‌آموزان یکسان با آن ارتباط برقرار نکنند و گاهی مایل به انجام آن نباشند و این وظیفه مادر است که در بی‌حوصله‌ترین و دلزده‌ترین حالت فرزندش، او را با آن آموزش همراه کند یا گاهی مجبور به انجام آن تکلیف کند. همین کار باعث تنش میان مادر و فرزند و داشتن اوقاتی ناخوشایند در خانه می‌شود.
شرایط زندگی در همه خانواده‌ها یکسان نیست، علاوه بر تفاوت شرایط روحی مادران، شرایط خانه و امکانات موجود در خانه نیز یکسان نیست ولی از همه آنها انتظار انجام تکالیفی بی‌نقص و یکسان می‌رود که اجرای آن در واقع بیشتر برعهده مادران گذاشته شده تا فرزندان. مقایسه انجام تکالیف و خرده‌گیری بر مادران براساس این مقایسه از طرف معلم و مسوولان آموزشی، نه تنها می‌تواند باعث فرسودگی روانی مادر شود که گاهی با مطرح شدن در خانه باعث اختلافات خانوادگی می‌شود.
شرایط دوران پاندمی، پدید آورنده عوامل استرس‌زای زیادی برای مادران است، از سویی همه بر این باور دارند که مادر بیش از هر فرد دیگری نگران سلامتی فرزندان خود است و از سوی دیگر با توجه به شرایط آسیب‌پذیر سالمندان در کرونا، او دل‌آشوب سلامت والدین خود و همسرش و دیگر نزدیکان است. همراهی با همسر در مشکلات متعدد اقتصادی ناشی از کرونا یا شرایط موجود، استرسی دیگر بر جان مادران اضافه می‌کند.
در کنار این همه وظیفه و اضطراب، ساعت‌ها مدیریت، همراهی، نظارت و گاه برخورد قاطعانه با کودک خود برای انجام تکالیف می‌تواند اثراث جبران‌ناپذیری بر سلامت روانی مادران بگذارد. آموزش آنلاین روزی پایان خواهد یافت ولی مهم است که جامعه و سیستم آموزشی در کنار جبران موارد آموزشی و روانی برای دانش‌آموزان و معلمان به فکر جبران خستگی جسمی و روحی مادران نیز باشد.
از سوی دیگر، هر تهدیدی را می‌توان به فرصت تبدیل کرد. اگر در شرایط پاندمی، مادران ناخواسته و بدون آموزش، درگیر روند آموزشی فرزندان شدند؛ می‌توان از آن به عنوان یک ایده مکمل آموزشی استفاده کرد و ساز و کاری در سیستم آموزشی و رسانه‌ای کشور در نظر گرفت که والدین و به ویژه مادران با شروع سال‌های مدرسه فرزند خود، در مورد متدهای مختلف آموزشی که توسط کارشناسان طراحی شده است دوره ویژه بگذرانند و همگام با معلمان در جهت ارتقای سیستم آموزش عمومی عمل کنند.
منبع: روزنامه اعتماد 20 فروردین 1401 خورشیدی
