ضرورت افزایش تاب آوری

ضرورت افزایش تاب آوری در برابر خشونت های کلامی افراد فاقد هوش اجتماعی در فعالیت های مدنی

محمدرضاشهریاری

عضو شورای مرکزی و رئیس سازمان معلمان استان تهران

ارتباط کلامی با دیگران نقش مهمی در به‌وجود آوردن هویت شخصی هر فرد در تعامل های اجتماعی دارد و همچنین در زندگی شخصی و حرفه‌ای افراد تأثیر بسزایی دارد. با بهبود بخشیدن مهارت‌های گفتگو میتوان به‌سرعت با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کرد، روی آنها تأثیرگذاشت و نزد دیگران دوست‌داشتنی تر و مقبول‌تر و قابل احترام بود و از سوی دیگر بددهني و پرخاشگري‌هاي کلامي که جزء لاينفک رفتار‌هاي روزمره‌ی برخي افراد است، تحت تاثير يادگيري، عصبانيت، ريشه‌هاي تربيتي يا خلقي است که در واقع نشان دهنده فقدان تاب آوری ایشان در گفت و گوست که به شرایط سنی یا اجتماعی خاصی هم محدود نمی شود و امکان بروز اين رفتار‌ها از دوران کودکي تا بزرگسالي وجود دارد، اما اين‌طور نيست که دلايل آن در همه‌ی اين شرايط يکسان باشد؛در فعالیت های اجتماعی و مدنی که معمولا  افرادی با مهارت‌های مشابه وارد یک عرصه میشوند و برای تحقق اهداف مشترک در کنار هم فعالیت می‌کنند،آنچه آنها را متمایز می‌کند مهارت‌های گفتگو است،تاب آوری، ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه‌دار و توانایی در ترمیم خویشتن است یعنی اینکه فرد بتواند قوام و سلامت روانشناسی خود را در تعاملات اجتماعی در مواجهه باآنچه مراد طبع وی نیست حفظ کند، ناسزا و دشنام از نوع پرخاشگري کلامي هستند و در جامعه‌اي که معتقد به ارزش‌هاي اخلاقي هستند مورد تاييد قرار نمي‌گيرد؛به طور معمول ناسزاگويي یا ریشه در خشم و عصبانيت دارد و  از شعله‌ور شدن خشم سرچشمه مي‌گيرد و بعد از مدتی مبدل به عادت فرد می شود ؛فرد خشمگين به دليل ناتوانايي در مهاركردن خشم خود، به رفتار زشتي چون فحاشی دچار مي‌شود و باتكرار و استمرار آن، اين رفتار به شكل عادت درمي‌آيد و البته تربيت نادرست هم شيو‌ی سخن گفتن، سخنان ناهنجار و نازيبا را براي انسان عادي مي‌سازد و ناسزاگويي براي او، مانند سخنان ديگرش به شكل عادت درآمده است،افرادی که د رگفت و گو  مجهز به مهارت تاب آوری هستند، با لحن دوستانه و مودبانه ارتباط برقرار می‌کنند و در مقام نقد و مخالفت با نظری از دایره ادب و احترام خارج نمی شوند، تقریبا همیشه برنده‌اند، این ظرفیت انسان می‌تواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علی‌رغم قرار گرفتن در معرض تنش‌های شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقا یابد. تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف‌پذیر به فشارهاست،تاب‌آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی دیگر متفاوت است و می‌تواند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد، تاب آوری پدیده ای صرفا ذاتی نیست. تاب‌آوری حاصل تعامل ویژگی‌های شخصیتی فرد و محیط است و از طریق آموزش، یادگیری، تمرین و تجربه حاصل می‌شود.

ناسزا و دشنام درمخاطب هرچند هم که مجهز به مهارت تاب آوری باشد آثار زیان‌باری به جا می‌گذارد و احتمال رفتار متعادل از او سلب می‌شود و ممکن است رفتاری غیرمتعادل و ناخوشایند از خود نشان دهد،با این اوصاف تاب آوری در برابر ناهنجاری های افراد افسارگسیخته در گفت و گو، نه تنها افزایش قدرت تحمل و سازگاری فرد در برخورد باآنهاست، بلکه مهم تر از آن حفظ سلامت روانی و حتی ارتقای آن است. تاب آوری افراد را توانمند می سازد تا با دشواری ها و ناملایمات و افراد فاقد مهارت گفت و گو و پرخاشگر رو به رو شوند، آسیب کمتری ببینند و حتی از این موقعیت ها براي شکوفایی و رشد شخصیت خود استفاده کنند.

#اختصاصی سخن معلم