اسناد تازه‌ای را در خصوص تلاش طولابی برای ترور سید محمد خاتمی
چگونه فردی با سابقه درخشان به دنبال ترور رفت؟
استحاله فردی با سوابق درخشان خدمتی به یک تروریست
مهدی بیک‌اوغلی
آیا نامه سید محمد خاتمی در خصوص بخشش فرشاد طولابی صحت دارد؟ چه کسی می‌تواند تایید کند که طولابی نامه تهدیدآمیزی برای رییس دولت اصلاحات ارسال کرده است؟ محتوای کامل نامه تهدیدآمیز طولابی خطاب به خاتمی چه بوده است؟ این پرسش‌ها و دامنه وسیعی از پرسش‌هایی از این دست، روز گذشته و پس از انتشار گفت‌وگوی اختصاصی روزنامه اعتماد با فرشاد طولابی نیروی سپاه لرستان که ترور خاتمی را برنامه‌ریزی کرده بود از سوی مخاطبان «اعتماد» و بسیاری از کاربران ایرانی فضای مجازی مطرح شد.
دیروز ده‌ها تماس با دفتر روزنامه و نویسنده گفت‌وگو برقرار شد. مخاطبان از «اعتماد» می‌خواستند اطلاعات تکمیلی در خصوص این گزارش را منتشر کند ضمن اینکه زمینه‌های بروز یک چنین رفتارهای افراطی در جامعه را نیز تحلیل کند. از سوی دیگر افراد و جریاناتی هم اصل موضوعات مطرح‌شده در گزارش را زیر سوال بردند و اعلام کردند نامه سید محمد خاتمی برای بخشش فرشاد طولابی یا نامه تهدید طولابی خطاب به رییس دولت اصلاحات پایه و اساس درستی ندارد. با توجه به این واقعیت که اسناد و مدارک تازه‌ای برای تایید صحت محتوای ارایه شده در اختیار روزنامه اعتماد قرار گرفته، در جریان این گزارش ضمن بازخوانی این اسناد و مدارک تازه در خصوص ترور سید محمد خاتمی، تلاش می‌شود زمینه‌های بروز رفتارهای افراطی در جامعه مورد ارزیابی قرار بگیرد.
سرنوشت طولابی پس از نامه سید محمد خاتمی
بسیاری از مخاطبان پس از انتشار گفت‌وگوی روزنامه اعتماد این پرسش را طرح کردند که سرنوشت طولابی پس از نامه بخشش سید محمد خاتمی چه شده است؟ بر اساس اسنادی که به صورت اختصاصی در اختیار روزنامه اعتماد قرار گرفته است، فرشاد طولابی پس از عفو مشروط تقاضای بازگشت به خدمت را مطرح می‌کند. طولابی نامه‌ای را خطاب به سردار فتحیان مشاور و رییس دفتر فرماندهی سپاه ارسال کرده و درخواست بازگشت به خدمت را مطرح می‌کند. سردار فتحیان هم این درخواست را با فرمانده نیروی مقاومت بسیج سپاه مطرح و نهایتا با پاراف فرمانده نیروی مقاومت بسیج سپاه زمینه این بازگشت به خدمت فراهم می‌شود.
در نامه‌ای که در تاریخ 26 فروردین 82 از سوی سرتیپ پاسدار نصرالله فتحیان خطاب به فرماندهی نیروی مقاومت بسیج سپاه نوشته می‌شود، آمده است: «با سلام و احترام، بدین وسیله اوامر صادره سردار جانشین محترم فرماندهی کل سپاه در خصوص برادر فرشاد طولابی مبنی بر تقاضای اعاده به خدمت به شرح ذیل ابلاغ می‌گردد:
بسمه تعالی
«سردار حجازی با توجه به اینکه ایشان عفو شده است و رییس‌جمهور محترم نیز کتبا از ایشان گذشت کرده‌اند. با توجه به مشکلاتی که دارند و سوابق درخشان گذشته‌اش، دستور فرمایید به خدمت بازگردد. شایسته است دستور فرمایید ضمن اقدام مقتضی نتیجه را به این دفتر ارسال نمایند.» پاسخ به این درخواست در پایین نامه به تاریخ خرداد 82 اینگونه پاراف شده است: «با نظر مساعد راهکار را در کمیسیون مورد بررسی قرار دهید و اقدام ممکن صورت گیرد.» بنابر این نامه درخواست طولابی برای بازگشت به کار با نظر مساعد مسوولان رده بالای سپاه ممکن می‌شود و فرشاد طولابی به کار سابق خود بازمی‌گردد. یکی از نکات مهم در این نامه اشاره‌ای است که به سوابق درخشان فرشاد طولابی می‌شود. بسیاری از فعالان رسانه‌ای اصولگرا، پس از انتشار گفت‌وگوی «اعتماد» با طولابی، او را فردی به هم ریخته، دارای مشکلات روانی جدی و شخصیتی بی‌اهمیت در نیروی سپاه معرفی کردند. در حالی که در توصیفی که جانشین فرماندهی کل سپاه از او دارد، طولابی «فردی با سوابق درخشان خدمتی» معرفی می‌شود. در واقع باید دید زمینه‌های وقوع یک چنین رفتارهای افرطی چه بوده است؟ طولابی در جریان گفت‌وگو با «اعتماد» به سخنرانی‌های سال75 برخی چهره‌ها و افراد تاثیرگذار اشاره می‌کند، سخنرانی‌هایی که به نوعی می‌توان آنها را تئوریزه کردن خشونت قلمداد کرد و «اعتماد» در آینده بخشی از آنها را اطلاع‌رسانی خواهد کرد.
آیا نامه خاتمی و عدم شکایت از طولابی صحت دارد؟
پیگیری‌های مستند «اعتماد» حاکی است که سید محمد خاتمی، درخواست رسمی برای عفو طولابی را مطرح می‌کند. اصل نامه معاونت حقوقی رییس‌جمهوری که در اختیار روزنامه اعتماد قرار گرفته و سایر اسناد و مدارک مرتبط با این پرونده، نشان می‌دهد که ریشه اصلی عفو طولابی از اتهامات سنگین نیز همین نامه بوده است. در اصل نامه مرتبط با سید محمد خاتمی که محمد کمال عاصمی مشاور و رییس دفتر معاونت حقوقی و امور مجلس رییس‌جمهوری در تاریخ 15مرداد سال 80 آن را به دادسرای نظامی تهران ارسال کرده، آمده است: «با سلام- بدینوسیله اعلام می‌دارد، مقام محترم ریاست‌جمهوری (سید محمد خاتمی) از پاسدار رسمی آقای فرشاد طولابی شکایتی نداشته و رضایت خود را از نامبرده اعلام فرموده‌اند.» نامه‌ای که در تاریخ بهمن ماه 81 با پاراف رسمی اصل نامه مورد تایید دفتر چهارم دادسرای نظامی تهران قرار می‌گیرد. در کنار این نامه، اسناد و نامه‌های دیگری نیز در این زمینه در اختیار روزنامه اعتماد قرار دارد که به دلیل محرمانه بودن از انتشار آنها خودداری می‌کند. اما به‌طور کلی نامه دفتر سید محمد خاتمی رییس‌جمهور وقت در خصوص عفو فرشاد طولابی نه تنها عین واقعیت است، بلکه بر اساس اسناد رسمی، خاتمی به خانواده طولابی نیز کمک مالی کرده است. برخی از نزدیکان خاتمی در جریان گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تایید این نامه و موضوع درخواست خاتمی برای عفو طولابی، اعلام می‌کنند که خاتمی بر اساس رویکردی که در خصوص مخالفان خود داشته، تلاش برای اعلام عدم شکایت از طولابی را برنامه‌ریزی کرده است.
فقر و فلاکت شدید خانواده طولابی
وضعیت اقتصادی خانواده طولابی در آن ایام به اندازه‌ای وخیم و دشوار بوده است که خانواده او برای تامین نیازهای اولیه زندگی هم با مشکلات فراوانی دست به گریبان بوده‌اند. بلافاصله پس از دستگیری طولابی، حقوق و مزایای او قطع شده و امکان استفاده از دارایی‌های او برای خانواده‌اش مسدود می‌شود. در جریان گفت‌وگو با فرشاد طولابی زمانی که بحث به شرایط خانواده او در ایام دستگیری و زندانی شدن می‌رسد، عرق سردی بر پیشانی این مرد می‌نشیند، حتی یادآوری فقر و مشکلات خانواده‌اش هم برایش دشوار است. بر اساس اظهارات طولابی پس از دستگیری، حقوقش قطع شده و خانواده‌اش در وضعیت نامناسب مالی قرار می‌گیرند. در برخی ایام خانواده طولابی برای پیگیری امور پدر خانواده به تهران می‌آیند. بر اساس این دشواری‌هاست که کمک 500هزار تومانی سید محمد خاتمی هنوز پس از گذشت بیش از 2دهه در ذهن این مرد باقی مانده است و به نیکی از آن یاد می‌کند. جالب اینجاست که طولابی هنوز هم رویکردهای فکری خاتمی را برنمی‌تابد و با آن مخالفت می‌کند، اما در عین حال شخصیت خاتمی را به عنوان یک انسان مورد ستایش قرار می‌دهد. همسر نخست طولابی پس از مشکلات سال‌های 78 تا 80 از او جدا می‌شود. طولابی پس از چند سال، ازدواج دیگری را تجربه می‌کند. اما این ازدواج او هم با ناکامی مواجه می‌شود. ضمن اینکه ناچار می‌شود همه دارایی خود را که یک باب منزل مسکونی بوده به عنوان مهریه بپردازد. در شرایط فعلی فرشاد طولابی مستاجر است. او طی پیامی که برای خبرنگار اعتماد می‌فرستد به مشکلاتش برای تهیه مسکن اجاره‌ای اشاره کرده و از مسوولان دولت به خاطر بی‌تدبیری‌ها در حوزه اقتصاد انتقاد می‌کند.
سیاه‌بازی تندروها نسبت به واقعیت
پس از انتشار گفت‌وگوی «اعتماد» اما مطابق معمول، برخی افراد و جریانات هم، موضوع را مبتنی بر دایره تنگ جهت‌گیری‌های سیاسی و جناحی تحلیل و تفسیر کرده و تلاش کردند به روزنامه اعتماد برچسب‌های امنیتی و سیاسی وارد سازند. ضمن اینکه از مشغله مورد علاقه خود که توهین و فحاشی به سید محمد خاتمی است نیز بپردازند. یکی از این افراد، محمد ایمانی یادداشت‌نویس روزنامه کیهان است که مطلبی را با تیتر «سیاه‌بازی و سیاهکاری اطلاعاتی» در خصوص گفت‌وگوی یاد شده «اعتماد» در کانال تلگرامی خود منتشر کرد. مطلبی که در سایت‌هایی چون مشرق، ایران آنلاین و… منتشر شده و به زعم خود تلاش می‌کند پشت پرده این گفت‌وگو را برای مخاطبانش نمایان کند. ایمانی که مشخص نیست چرا تا این اندازه از این گفت‌وگو عصبانی است! می‌نویسد: «یک شیوه تحریف آن است که بخشی از واقعیت را بگویید و بخش‌های دیگر را کتمان کنید. مثل همین تیتر روزنامه اعتماد که اولا معلوم نمی‌کند ماجرا مربوط به سال ۱۳۷۸ است و نه امسال و پارسال. ثانیا تیم اطلاعاتی پشت صحنه مصاحبه با محافظ سابق خاتمی، عمدا این حقیقت را از مخاطبان پنهان داشته که فرد مذکور (فرشاد طولابی) توسط نیروهای انقلابی شناسایی و به واسطه گزارش به مراجع حفاظتی، بازداشت شده و چند سال در زندان بوده است.» ایمانی در ادامه تاکید می‌کند: «در واقع نیروهای انقلابی با وجود نقد دقیق و اعتراض جدی که نسبت به خیانت‌های خاتمی داشته‌اند، کمترین مماشات و اغماضی با طولابی به این خاطر که وی عضو سپاه (لرستان) بوده، نکرده و با این فتنه‌انگیزی برخورد بهنگام داشته‌اند. اظهارات طولابی، حاکی از به هم ریختگی روحی و معیشتی و زندگی شخصی اوست. در چنین شرایطی، تیم پشت مصاحبه، با دسترسی خاص، سراغ نامبرده رفته و پخت و پز فکری کرده‌اند تا بگوید «بسیار علاقه‌مندم آقای خاتمی را ملاقات و از او حلالیت بطلبم». لابد از این طریق، جفاهایی که خاتمی در حق کشور کرد – از جمله آشوب 1388 و دروغ تقلب در انتخابات- تبرئه می‌شود!» در خصوص این فراز از مطلب ایمانی گفتنی است که در متن گفت‌وگو بارها به تاریخ وقوع حوادث اشاره شده است، ضمن اینکه در لید مطلب هم تاکید زیادی روی تاریخ حوادث شده است. نویسنده عصبانی این مطلب در ادامه تلاش می‌کند تهیه این گفت‌وگو را به یک تیم امنیتی (یا به تعبیر او ضد امنیتی) در روزنامه اعتماد منتسب کند. به زعم ایمانی دسترسی روزنامه اعتماد به فرشاد طولابی با استفاده از روش‌های پلیسی و امنیتی میسر بوده است. این در حالی است که گفت‌وگو با فرشاد طولابی در دفتر روزنامه اعتماد و به درخواست شخص ایشان انجام شده است. بدون اینکه پای هیچ تیم امنیتی یا ضدامنیتی در میان باشد. موضوع مهم بعدی تقاضایی است که طولابی برای دیدار با خاتمی دارد. در شرایطی که سید محمد خاتمی تلاش برای آزادی او را در دستور ار داشته، به خانواده او که با مشکلات مالی فراوانی دست به گریبان بودند، کمک مالی کرده و… چندان عجیب نیست که طولابی تقاضای دیدار با خاتمی و طلبیدن حلالیت از او را داشته باشد.
ابهامات پرونده همچنان باقی است
اما اگر قرار باشد مهم‌ترین وجه و بخش برنامه‌ریزی برای ترور خاتمی توسط طولابی را مورد بررسی قرار دهیم، زمینه‌هایی است که باعث بروز این مشکل شده است. زمینه‌های فکری که زمینه‌ساز بروز رفتارهای افراطی می‌شود و مشکلات عدیده‌ای را برای کشور ایجاد می‌کند. یکی از این زمینه‌ها، تئوری‌های خشونت توسط برخی افراد و جریانات است. این جریانات با ترویج تئوری‌های خشونت باعث استحاله فکری افرادی می‌شوند که زمینه‌های رفتارهای تند در آنها وجود دارد. در واقع پرسش مهم این است که چه گزاره‌هایی باعث شدند تا فرشاد طولابی از یک نظامی با سوابق درخشان خدمتی بدل به فردی شود که رویای ترور یکی از مقامات ارشد کشور را در سر می‌پروراند؟ «اعتماد» در گزارش‌های آینده تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد.
منبع: روزنامه اعتماد 27 فروردین 1402 خورشیدی
