اسناد تازه‌ای را در خصوص تلاش طولابی برای ترور سید محمد خاتمی
چگونه فردي با سابقه درخشان به دنبال ترور رفت؟
استحاله فردي با سوابق درخشان خدمتي به يك تروريست
مهدي بيك‌اوغلي
آيا نامه سيد محمد خاتمي در خصوص بخشش فرشاد طولابي صحت دارد؟ چه كسي مي‌تواند تاييد كند كه طولابي نامه تهديدآميزي براي رييس دولت اصلاحات ارسال كرده است؟ محتواي كامل نامه تهديدآميز طولابي خطاب به خاتمي چه بوده است؟ اين پرسش‌ها و دامنه وسيعي از پرسش‌هايي از اين دست، روز گذشته و پس از انتشار گفت‌وگوي اختصاصي روزنامه اعتماد با فرشاد طولابي نيروي سپاه لرستان كه ترور خاتمي را برنامه‌ريزي كرده بود از سوي مخاطبان «اعتماد» و بسياري از كاربران ايراني فضاي مجازي مطرح شد.
ديروز ده‌ها تماس با دفتر روزنامه و نويسنده گفت‌وگو برقرار شد. مخاطبان از «اعتماد» مي‌خواستند اطلاعات تكميلي در خصوص اين گزارش را منتشر كند ضمن اينكه زمينه‌هاي بروز يك چنين رفتارهاي افراطي در جامعه را نيز تحليل كند. از سوي ديگر افراد و جرياناتي هم اصل موضوعات مطرح‌شده در گزارش را زير سوال بردند و اعلام كردند نامه سيد محمد خاتمي براي بخشش فرشاد طولابي يا نامه تهديد طولابي خطاب به رييس دولت اصلاحات پايه و اساس درستي ندارد. با توجه به اين واقعيت كه اسناد و مدارك تازه‌اي براي تاييد صحت محتواي ارايه شده در اختيار روزنامه اعتماد قرار گرفته، در جريان اين گزارش ضمن بازخواني اين اسناد و مدارك تازه در خصوص ترور سيد محمد خاتمي، تلاش مي‌شود زمينه‌هاي بروز رفتارهاي افراطي در جامعه مورد ارزيابي قرار بگيرد.
سرنوشت طولابي پس از نامه سيد محمد خاتمي
بسياري از مخاطبان پس از انتشار گفت‌وگوي روزنامه اعتماد اين پرسش را طرح كردند كه سرنوشت طولابي پس از نامه بخشش سيد محمد خاتمي چه شده است؟ بر اساس اسنادي كه به صورت اختصاصي در اختيار روزنامه اعتماد قرار گرفته است، فرشاد طولابي پس از عفو مشروط تقاضاي بازگشت به خدمت را مطرح مي‌كند. طولابي نامه‌اي را خطاب به سردار فتحيان مشاور و رييس دفتر فرماندهي سپاه ارسال كرده و درخواست بازگشت به خدمت را مطرح مي‌كند. سردار فتحيان هم اين درخواست را با فرمانده نيروي مقاومت بسيج سپاه مطرح و نهايتا با پاراف فرمانده نيروي مقاومت بسيج سپاه زمينه اين بازگشت به خدمت فراهم مي‌شود.
در نامه‌اي كه در تاريخ 26 فروردين 82 از سوي سرتيپ پاسدار نصرالله فتحيان خطاب به فرماندهي نيروي مقاومت بسيج سپاه نوشته مي‌شود، آمده است: «با سلام و احترام، بدين وسيله اوامر صادره سردار جانشين محترم فرماندهي كل سپاه در خصوص برادر فرشاد طولابي مبني بر تقاضاي اعاده به خدمت به شرح ذيل ابلاغ مي‌گردد:
بسمه تعالي
«سردار حجازي با توجه به اينكه ايشان عفو شده است و رييس‌جمهور محترم نيز كتبا از ايشان گذشت كرده‌اند. با توجه به مشكلاتي كه دارند و سوابق درخشان گذشته‌اش، دستور فرماييد به خدمت بازگردد. شايسته است دستور فرماييد ضمن اقدام مقتضي نتيجه را به اين دفتر ارسال نمايند.» پاسخ به اين درخواست در پايين نامه به تاريخ خرداد 82 اينگونه پاراف شده است: «با نظر مساعد راهكار را در كميسيون مورد بررسي قرار دهيد و اقدام ممكن صورت گيرد.» بنابر اين نامه درخواست طولابي براي بازگشت به كار با نظر مساعد مسوولان رده بالاي سپاه ممكن مي‌شود و فرشاد طولابي به كار سابق خود بازمي‌گردد. يكي از نكات مهم در اين نامه اشاره‌اي است كه به سوابق درخشان فرشاد طولابي مي‌شود. بسياري از فعالان رسانه‌اي اصولگرا، پس از انتشار گفت‌وگوي «اعتماد» با طولابي، او را فردي به هم ريخته، داراي مشكلات رواني جدي و شخصيتي بي‌اهميت در نيروي سپاه معرفي كردند. در حالي كه در توصيفي كه جانشين فرماندهي كل سپاه از او دارد، طولابي «فردي با سوابق درخشان خدمتي» معرفي مي‌شود. در واقع بايد ديد زمينه‌هاي وقوع يك چنين رفتارهاي افرطي چه بوده است؟ طولابي در جريان گفت‌وگو با «اعتماد» به سخنراني‌هاي سال75 برخي چهره‌ها و افراد تاثيرگذار اشاره مي‌كند، سخنراني‌هايي كه به نوعي مي‌توان آنها را تئوريزه كردن خشونت قلمداد كرد و «اعتماد» در آينده بخشي از آنها را اطلاع‌رساني خواهد كرد.
آيا نامه خاتمي و عدم شكايت از طولابي صحت دارد؟
پيگيري‌هاي مستند «اعتماد» حاكي است كه سيد محمد خاتمي، درخواست رسمي براي عفو طولابي را مطرح مي‌كند. اصل نامه معاونت حقوقي رييس‌جمهوري كه در اختيار روزنامه اعتماد قرار گرفته و ساير اسناد و مدارك مرتبط با اين پرونده، نشان مي‌دهد كه ريشه اصلي عفو طولابي از اتهامات سنگين نيز همين نامه بوده است. در اصل نامه مرتبط با سيد محمد خاتمي كه محمد كمال عاصمي مشاور و رييس دفتر معاونت حقوقي و امور مجلس رييس‌جمهوري در تاريخ 15مرداد سال 80 آن را به دادسراي نظامي تهران ارسال كرده، آمده است: «با سلام- بدينوسيله اعلام مي‌دارد، مقام محترم رياست‌جمهوري (سيد محمد خاتمي) از پاسدار رسمي آقاي فرشاد طولابي شكايتي نداشته و رضايت خود را از نامبرده اعلام فرموده‌اند.» نامه‌اي كه در تاريخ بهمن ماه 81 با پاراف رسمي اصل نامه مورد تاييد دفتر چهارم دادسراي نظامي تهران قرار مي‌گيرد. در كنار اين نامه، اسناد و نامه‌هاي ديگري نيز در اين زمينه در اختيار روزنامه اعتماد قرار دارد كه به دليل محرمانه بودن از انتشار آنها خودداري مي‌كند. اما به‌طور كلي نامه دفتر سيد محمد خاتمي رييس‌جمهور وقت در خصوص عفو فرشاد طولابي نه تنها عين واقعيت است، بلكه بر اساس اسناد رسمي، خاتمي به خانواده طولابي نيز كمك مالي كرده است. برخي از نزديكان خاتمي در جريان گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تاييد اين نامه و موضوع درخواست خاتمي براي عفو طولابي، اعلام مي‌كنند كه خاتمي بر اساس رويكردي كه در خصوص مخالفان خود داشته، تلاش براي اعلام عدم شكايت از طولابي را برنامه‌ريزي كرده است.
فقر و فلاكت شديد خانواده طولابي
وضعيت اقتصادي خانواده طولابي در آن ايام به اندازه‌اي وخيم و دشوار بوده است كه خانواده او براي تامين نيازهاي اوليه زندگي هم با مشكلات فراواني دست به گريبان بوده‌اند. بلافاصله پس از دستگيري طولابي، حقوق و مزاياي او قطع شده و امكان استفاده از دارايي‌هاي او براي خانواده‌اش مسدود مي‌شود. در جريان گفت‌وگو با فرشاد طولابي زماني كه بحث به شرايط خانواده او در ايام دستگيري و زنداني شدن مي‌رسد، عرق سردي بر پيشاني اين مرد مي‌نشيند، حتي يادآوري فقر و مشكلات خانواده‌اش هم برايش دشوار است. بر اساس اظهارات طولابي پس از دستگيري، حقوقش قطع شده و خانواده‌اش در وضعيت نامناسب مالي قرار مي‌گيرند. در برخي ايام خانواده طولابي براي پيگيري امور پدر خانواده به تهران مي‌آيند. بر اساس اين دشواري‌هاست كه كمك 500هزار توماني سيد محمد خاتمي هنوز پس از گذشت بيش از 2دهه در ذهن اين مرد باقي مانده است و به نيكي از آن ياد مي‌كند. جالب اينجاست كه طولابي هنوز هم رويكردهاي فكري خاتمي را برنمي‌تابد و با آن مخالفت مي‌كند، اما در عين حال شخصيت خاتمي را به عنوان يك انسان مورد ستايش قرار مي‌دهد. همسر نخست طولابي پس از مشكلات سال‌هاي 78 تا 80 از او جدا مي‌شود. طولابي پس از چند سال، ازدواج ديگري را تجربه مي‌كند. اما اين ازدواج او هم با ناكامي مواجه مي‌شود. ضمن اينكه ناچار مي‌شود همه دارايي خود را كه يك باب منزل مسكوني بوده به عنوان مهريه بپردازد. در شرايط فعلي فرشاد طولابي مستاجر است. او طي پيامي كه براي خبرنگار اعتماد مي‌فرستد به مشكلاتش براي تهيه مسكن اجاره‌اي اشاره كرده و از مسوولان دولت به خاطر بي‌تدبيري‌ها در حوزه اقتصاد انتقاد مي‌كند.
سياه‌بازي تندروها نسبت به واقعيت
پس از انتشار گفت‌وگوي «اعتماد» اما مطابق معمول، برخي افراد و جريانات هم، موضوع را مبتني بر دايره تنگ جهت‌گيري‌هاي سياسي و جناحي تحليل و تفسير كرده و تلاش كردند به روزنامه اعتماد برچسب‌هاي امنيتي و سياسي وارد سازند. ضمن اينكه از مشغله مورد علاقه خود كه توهين و فحاشي به سيد محمد خاتمي است نيز بپردازند. يكي از اين افراد، محمد ايماني يادداشت‌نويس روزنامه كيهان است كه مطلبي را با تيتر «سياه‌بازي و سياهكاري اطلاعاتي» در خصوص گفت‌وگوي ياد شده «اعتماد» در كانال تلگرامي خود منتشر كرد. مطلبي كه در سايت‌هايي چون مشرق، ايران آنلاين و… منتشر شده و به زعم خود تلاش مي‌كند پشت پرده اين گفت‌وگو را براي مخاطبانش نمايان كند. ايماني كه مشخص نيست چرا تا اين اندازه از اين گفت‌وگو عصباني است! مي‌نويسد: «يك شيوه تحريف آن است كه بخشي از واقعيت را بگوييد و بخش‌هاي ديگر را كتمان كنيد. مثل همين تيتر روزنامه اعتماد كه اولا معلوم نمي‌كند ماجرا مربوط به سال ۱۳۷۸ است و نه امسال و پارسال. ثانيا تيم اطلاعاتي پشت صحنه مصاحبه با محافظ سابق خاتمي، عمدا اين حقيقت را از مخاطبان پنهان داشته كه فرد مذكور (فرشاد طولابي) توسط نيروهاي انقلابي شناسايي و به واسطه گزارش به مراجع حفاظتي، بازداشت شده و چند سال در زندان بوده است.» ايماني در ادامه تاكيد مي‌كند: «در واقع نيروهاي انقلابي با وجود نقد دقيق و اعتراض جدي كه نسبت به خيانت‌هاي خاتمي داشته‌اند، كمترين مماشات و اغماضي با طولابي به اين خاطر كه وي عضو سپاه (لرستان) بوده، نكرده و با اين فتنه‌انگيزي برخورد بهنگام داشته‌اند. اظهارات طولابي، حاكي از به هم ريختگي روحي و معيشتي و زندگي شخصي اوست. در چنين شرايطي، تيم پشت مصاحبه، با دسترسي خاص، سراغ نامبرده رفته و پخت و پز فكري كرده‌اند تا بگويد «بسيار علاقه‌مندم آقاي خاتمي را ملاقات و از او حلاليت بطلبم». لابد از اين طريق، جفاهايي كه خاتمي در حق كشور كرد – از جمله آشوب 1388 و دروغ تقلب در انتخابات- تبرئه مي‌شود!» در خصوص اين فراز از مطلب ايماني گفتني است كه در متن گفت‌وگو بارها به تاريخ وقوع حوادث اشاره شده است، ضمن اينكه در ليد مطلب هم تاكيد زيادي روي تاريخ حوادث شده است. نويسنده عصباني اين مطلب در ادامه تلاش مي‌كند تهيه اين گفت‌وگو را به يك تيم امنيتي (يا به تعبير او ضد امنيتي) در روزنامه اعتماد منتسب كند. به زعم ايماني دسترسي روزنامه اعتماد به فرشاد طولابي با استفاده از روش‌هاي پليسي و امنيتي ميسر بوده است. اين در حالي است كه گفت‌وگو با فرشاد طولابي در دفتر روزنامه اعتماد و به درخواست شخص ايشان انجام شده است. بدون اينكه پاي هيچ تيم امنيتي يا ضدامنيتي در ميان باشد. موضوع مهم بعدي تقاضايي است كه طولابي براي ديدار با خاتمي دارد. در شرايطي كه سيد محمد خاتمي تلاش براي آزادي او را در دستور ار داشته، به خانواده او كه با مشكلات مالي فراواني دست به گريبان بودند، كمك مالي كرده و… چندان عجيب نيست كه طولابي تقاضاي ديدار با خاتمي و طلبيدن حلاليت از او را داشته باشد.
ابهامات پرونده همچنان باقي است
اما اگر قرار باشد مهم‌ترين وجه و بخش برنامه‌ريزي براي ترور خاتمي توسط طولابي را مورد بررسي قرار دهيم، زمينه‌هايي است كه باعث بروز اين مشكل شده است. زمينه‌هاي فكري كه زمينه‌ساز بروز رفتارهاي افراطي مي‌شود و مشكلات عديده‌اي را براي كشور ايجاد مي‌كند. يكي از اين زمينه‌ها، تئوري‌هاي خشونت توسط برخي افراد و جريانات است. اين جريانات با ترويج تئوري‌هاي خشونت باعث استحاله فكري افرادي مي‌شوند كه زمينه‌هاي رفتارهاي تند در آنها وجود دارد. در واقع پرسش مهم اين است كه چه گزاره‌هايي باعث شدند تا فرشاد طولابي از يك نظامي با سوابق درخشان خدمتي بدل به فردي شود كه روياي ترور يكي از مقامات ارشد كشور را در سر مي‌پروراند؟ «اعتماد» در گزارش‌هاي آينده تلاش مي‌كند به اين پرسش پاسخ دهد.
منبع: روزنامه اعتماد 27 فروردین 1402 خورشیدی