فساد و تعارض منافع کمر اقتصاد ایران را شکسته است
فرشاد مومنی:
با دستگاه قضایی فاسد توسعه محال است
فرشاد مومنی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در همایش بزرگداشت میرمصطفی عالی‌نسب با عنوان «عالی‌نسب و آینده توسعه در ایران» گفت: مرحوم عالی‌نسب در سخت‌ترین شرایط تجربه شده در تاریخ اقتصادی معاصر ما کمک کرد که یکی از افتخارآمیزترین کارنامه‌ها در میان دولت‌ها رقم بخورد و به اعتبار ویژگی‌های خاص مرامی و اعتقادی‌اش تا آنجایی که در توان داشت هم تلاش کرد که به هیچ‌وجه ردی از او در این آثار باقیه‌اش مشاهده نشود.
مومنی گفت: امروز که ما نگاه می‌کنیم به گذشته و دوران جنگ را با دوران پساجنگ از جنبه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مقایسه می‌کنیم خوب متوجه می‌شویم که اگر آن ژرف‌اندیشی‌ها و فداکاری‌ها نبود آنچه امروز مشاهده می‌شود، می‌توانست خیلی زودتر از اینها در ایران اتفاق بیفتد. مومنی در ادامه گفت: وقتی تجربه اقتصادی آن دوران را از نظر ذخیره دانایی آن دوره ببینیم، در آن صورت ماجرا شکل و شمایل دیگری پیدا می‌کند و موضوع از یک فرد مثل عالی‌نسب هم فراتر می‌رود؛ گرچه تجربه آن دوره نشان می‌دهد که عالی‌نسب یک فرد بود که به اندازه هزار نفر تلاش و مجاهدت کرد و آن تلاش‌ها باعث شد تا یکی از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین ایام تاریخ معاصر ایران آن اندازه آبرومند اداره شود. بنابراین اگر به آن درست نگاه کنیم درس‌های بزرگی در آن می‌بینیم و معلوم می‌شود همه‌چیز در آن زمان صرفا غیرت و احساس همبستگی ملی و وجود حس صادقانه دینی و ملی نبود بلکه فراتر از اینها بود.
چین چگونه از شوک‌درمانی نجات یافت؟
او گفت: انتشارات نهادگرا کتابی منتشر کرده است تحت عنوان اینکه «چین چگونه از شوک‌درمانی نجات یافت؟» و در آنجا نشان داده است که مقاومت بخش‌هایی از ساختار قدرت و نیروهای مولد در برابر ایده شوک‌درمانی چه تفاوتی با ناتوانی حکومت روسیه پسافروپاشی در برابر ایده‌پردازان شوک درمانی دارد و اینکه چطور در دوره دو دهه‌ای در چین چیزی بالغ بر 500 میلیون از زیر خط فقر بیرون می‌آید و در مقابل، در روسیه که در راستای منافع مافیا، عمل و شوک‌درمانی کرد، جمعیت فقرای روسیه 5 برابر شدند. به نظر من شاه‌بیت آن مقاومت تا پای جان میرمصطفی عالی‌نسب مربوط به مقاومت در برابر وسوسه‌های شوک‌درمانی بود.
چرا در دوره جنگ اقتصاد ایران بیماری هلندی نداشت؟
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: به‌رغم شرایط جنگی، در سال‌های پایانی جنگ اندازه تولید کشاورزی نزدیک به دو برابر آغاز جنگ شد و به‌رغم همه آن ماجراهایی که بعد از 65 افتاد که با شوک معکوس نفتی روبه‌رو شدیم و روزهایی گذشت که درآمد حاصل از فروش یک بشکه نفت قادر به تامین هزینه ارزی تمام شده نفت نبود و به‌رغم آن شرایط و به‌رغم استراتژی صدام بر انهدام توان تولید کشور، تولید صنعتی پایان جنگ افزایش چشمگیر نسبت به سهم صنعت و تولید صنعتی در تولید ناخالص ملی داشت. این را با امروز مقایسه کنید که مرکز آمار گزارش داده است در یک دوره یکساله از تابستان 1400 تا 1401 یک میلیون و 300 هزار نفر شاغل صنعتی از این بخش خارج شده‌اند؛ وقتی اینها را به‌طور تطبیقی نگاه کنیم متوجه می‌شویم که ماجرا به این سادگی نیست که بگوییم ملت در دهه اول انقلاب احساساتی شد و زمانی بعد احساسات فروکش کرد. بلکه پایبندی به موازین اقتصاد اسلامی و وادادگی نسبت گونه خاص و کریهی از سرمایه‌داری غیرمولد نتیجه درخشان آن دوره بود و امروز می‌بینیم که از طریق شوک درمانی جامعه را میان‌تهی می‌کنند.
با دستگاه قضایی فاسد توسعه محال است
فرشاد مومنی در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به فساد در دستگاه قضایی دوره پهلوی گفت: با قوه قضاییه آسیب‌پذیر در زمینه فساد و اسیر در عدم شفافیت‌ها، توسعه محال است و چیزی که خیلی تلخ است اینکه مرحوم عالی‌نسب مفصل توضیح می‌دادند که کمپانی «والور» اصرار داشت دعوای حقوقی‌اش در ایران و در دستگاه قضایی ایران انجام شود و عالی‌نسب با تیم پشتیبان حقوقی‌اش تلاش کرد نشان دهد که چون یک مساله بین کشوری است باید یک مرجع صالح بین‌المللی به این رسیدگی کنند.
مومنی گفت: فساد و تعارض منافع کمر اقتصاد ایران را شکسته است. یکی از رموز عالی‌نسب این بود که یک بار که بحث خیلی تندی در جمعی درباره جهت‌گیری‌های دوره جنگ در گرفته بود، من را خطاب قرار داد و به شهادت طلبید و گفت در آن تقریبا ده سالی که ما در نخست‌وزیری بودیم یک بار دیدید که بستگان یا همکاران من در کارخانه، پایشان را در نخست‌وزیری بگذارند؟ فکر می‌کنید این تصادفی بود؟ این یک حجم عظیمی از دانایی‌های تاریخی بود و من اگر آن چشمه منافع شخصی را کور نمی‌کردم، نمی‌توانستم برای جامعه مفید باشم.
نمی‌توان با فقر و فلاکت و چاق کردن رباخواران دین مردم را هم حفظ کرد
او گفت: بسیاری از اندیشه‌ورزان بزرگ جهان بحث‌شان این است که به گواه ذخیره دانایی و تجربه‌های پرشمار در طول تاریخ بشر، جلوه‌های متعالی ارزش‌های انسانی در جاهایی ظاهر می‌شود که امنیت اقتصادی فراهم شود به تعبیر مرحوم شهید مطهری بعد از تامین نیازهای بقا است که راه برای تجلی تجربه‌های انسانی و عرفانی باز می‌شود. بنابراین، نمی‌توان با فقر و فلاکت مردم و چاق کردن رباخوارها انتظار داشت که دین مردم حفظ شود. شما امنیت اقتصادی و معیشت را برای مردم فراهم کنید؛ آنها خودشان با عنایات خداوند راه خوبی برای خود انتخاب خواهند کرد و این ماجرای بزرگی در شرایط کنونی کشور ماست.
حساسیت‌زدایی نسبت به سرنوشت انسان‌های محروم در دستور کار است
مومنی با بیان اینکه «متاسفانه نوعی ترویج حساسیت‌زدایی نسبت به سرنوشت انسان‌های محروم و سرنوشت بنگاه‌های تولیدی در دستور کار قرار گرفته است»، گفت: با کمال تعجب می‌بینیم که برخی مقامات راهنمایی و رانندگی به جای گره‌گشایی در حیطه کاری خود می‌گویند راه نجات ایران واردات است! این یعنی گم کردن سوراخ دعا. یا رسانه‌هایی داریم که باز شدن مجوز برای ورود خودروهای کارکرده خارجی را مثل یک حماسه جلوه می‌دهند و این نشان‌دهنده این است که ساختار نهادی ایران به نفع غیرمولدها لو رفته و ما به بازآرایی سیستمی نهادی نیاز داریم. امید می‌رفت این در دولت جدید دیده شود، ولی سند لایحه برنامه هفتم نشان می‌دهد که لااقل هنوز چنین امیدی در این سند متجلی نیست و ما با مداومت در راه و مرام عالی‌نسب باید کاری کنیم که اقتصاد و جامعه ما روی ریل بالندگی و توسعه بیفتد.
منبع: روزنامه اعتماد 18 تیر 1402 خورشیدی
