ایده فروپاشی از درون را جدی بگیرید
توصيه فرشاد مومني به حكومت‌گران:
فرشاد مومني در نشست موسسه مطالعات دين و اقتصاد با عنوان «اقتصاد سياسي جنگ غزه»، گفت: بعضي‌ها فكر مي‌كنند اگر زور سركوب‌شان را بالا ببرند، مساله حل و فصل مي‌شود، ولي اينها حل و فصل‌هاي مقطعي و موضعي است. حكومت‌گران ما ايده فروپاشي از درون را خيلي بايد جدي بگيرند. براي جوان تحصيلكرده و بيكار، هزينه فرصت مشاركت فعال در اعتراضات و آشوب‌ها خيلي پايين مي‌آيد. يعني جواني كه شما آن را سرخورده مي‌كنيد، بعد از آن همه سرمايه‌گذاري كه جامعه و خانواده‌اش كرده‌اند، به تعبير عاميانه او ديگر چيزي براي از دست دادن ندارد.
عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي با تاكيد بر اينكه بايد جايگاه اين مساله را در نظام جهاني ببينيم، گفت: اگر از آن دريچه نگاه كنيم، ماجراي اسراييل و فلسطين هم شبيه خيلي ماجراهاي ديگري است كه در تجربه تاريخي مشاهده كرده‌ايم. «منافع قدرتمندان و اهداف استيلاجويانه» كليد اصلي مفهومي اين ماجرا است. ما در ايران نمي‌توانيم راجع به مسائل‌مان به يك وفاق جمعي دست پيدا كنيم و اميدوارم حكومت گرامي از اين تجربه اين را بفهمد كه از طريق مرده‌باد و زنده‌باد گفتن، ديگر احساسي برانگيخته نمي‌شود. وي تاكيد كرد: ما بايد براي جامعه‌اي كه بالاي 90درصد آن تحصيلكرده و جمعيت دانشگاه ديده آن حدود 20 ميليون نفر است، سبك مواجهه را تغيير بدهيم وگرنه خيلي هزينه خواهيم پرداخت. هزينه‌هاي حيثيتي و پرستيژي كه سر اين قضيه پرداخته شد، يك بخش كوچكي از ماجرا خواهد بود.
ثبات و امنيت، بستري براي انباشت سرمايه‌هاي اجتماعي مي‌شود
مومني تاكيد كرد: ثبات و امنيت بستري براي انباشت سرمايه‌هاي اجتماعي و مادي مي‌شود ولي وقتي كه شما كتاب «هنر تحريم‌ها» را مي‌خوانيد، زاويه‌هاي جديدي را به روي شما باز مي‌كند. شما به فهم آنها و فهماندنش به حكومت‌گران گرامي هم خيلي نياز داريد. مثلا در آن كتاب مي‌گويد هرقدر سياست‌هاي تورمي سنگين‌تر باشد، احساس درد را تا پايين‌ترين لايه‌هاي اجتماعي جلو مي‌برد و احساس تنفر از حكومت را بيشتر مي‌كند. اين هم زاويه خيلي مهمي است كه سياست‌گذار بايد بفهمد.
حرف‌هاي شرم‌آور از بعضي مسوولان اقتصادي كشور مي‌شنويم
وي افزود: واقعا حرف‌هاي شرم‌آور از بعضي مسوولان اقتصادي كشور مي‌شنويم كه گويي بدن‌شان كرخت شده، ذهن‌شان عادت كرده و گويي تورم‌هاي سنگين، سرنوشت محتوم اين جامعه است. وقتي از آن دريچه هم آموزش ببينند، آن وقت حتما فرصتي فراهم مي‌شود كه بازنگري‌هاي جدي‌تري كنند. مومني ادامه داد: تاريخ اين سرزمين گرامي را هم كه بخوانيد خيلي براي شما درس‌هاي بزرگ دارد. هميشه راست‌هاي افراطي حرف‌هاي غيرعادي و راديكال مي‌زنند. در دوره ملي شدن نفت به اينها «توده نفتي» مي‌گفتند. يعني از انگليس پول مي‌گرفتند و شعارهاي راديكال‌تر از ماركسيست‌ها مي‌دادند. اگر بخواهيد پشت پرده آن را خوب متوجه شويد، كتاب «سياست خارجي شاه و امريكا» نوشته مارك گازيوروسكي را بخوانيد؛ خيلي كمك مي‌كند كه تحت تاثير گردوخاك‌های ادعاها قرار نگيريد و نگاه توسعه‌اي به مسائل داشته باشيد. وي تاكيد كرد: كساني كه از افراطي‌گري ديني تبعيت مي‌كنند، همزمان از ايدئولوژي بازار آزاد به همان اندازه از افراط استفاده مي‌كنند و از صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني در تقديس برنامه تعديل ساختاري جدي‌تر هستند. نكته كليدي كه در اين زمينه وجود دارد اين است كه اگر آنها را متوجه شويد، مسائل دور ايران را هم بهتر مي‌توانيد بفهميد. مثلا افراطي‌ترين حرف‌ها عليه اسراييل را در منطقه ما اردوغان زد ولي مخالفانش گفتند چرا نقش پشت جبهه را براي اسراييل بازي مي‌كني؟ نمي‌شود همه‌چيز را با ادعا پذيرفت. عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي افزود: از دريچه آن مي‌توانيد بفهميد عربستان دارد در منطقه چه كار مي‌كند. چطور مي‌شود كه يك سلفي افراطي دگرديسي‌هايي پيدا مي‌كند كه شايد دو هزار سال زمان لازم داشت؟ من اسم كارهايي كه اردوغان و بن‌سلمان انجام مي‌دهند را «ميان‌تهي‌سازي اعتبار اسلام در منطقه خاورميانه» گذاشته‌ام. مثلا استراتژي بن سلمان در مصوبه‌هاي اخيري كه اعلام كرده اين است كه ماجراي خانه خدا از جايگاه خودش به يك جاذبه توريستي تنزل پيدا كند.
نمي‌شود شعار ضد صهيونيستي بدهيد، ولي سياست‌هاي تعديل ساختاري را دنبال كنيد
وي گفت: از آن دريچه مي‌توانيد به حكومت‌گران گرامي ايران بگوييد كه نمي‌شود شعار ضد صهيونيستي بدهيد ولي سياست‌هاي تعديل ساختاري را دنبال كنيد. بعد هم كه مي‌گوييم اين چه كاري است كه مي‌كنيد؟ مي‌گويند اين ربطي به برنامه تعديل ساختاري ندارد. از اين دريچه حتي گونه‌هاي خاصي از اسلام كه در اروپا ترويج مي‌شود را هم مي‌توانيد خوب شناسايي كنيد؛ يك اسلام نمايشي توخالي كه فقط به ظواهر اهميت مي‌دهد ولي در خلوت آن كارهاي ديگر مي‌كند. از دل اسلامي كه اينها ترويج مي‌دهند، سلفي‌گري بيرون مي‌آيد و دوباره ابزار نظام سلطه مي‌شوند. مومني افزود: راه نجات ما اين است كه علم‌محوري، توليد فناورانه‌محوري و عدالت‌محوري را شاقول كنيم و از حكومت‌گران هم از اين زاويه حساب‌كشي كنيم. نمي‌شود شما ادعا كنيد كه ضد امپرياليسم و ضدصهيونيسم هستم و بعد تمام بازارهاي ايران را از طريق افراط در واردات، به آنها مي‌سپاري و اين همه منابع بين‌نسلي كشور صرف اين مي‌شود كه جوانان ما آموزش ببينند و چون تو از طريق افراط در واردات اشتغال آنها را هديه كرده‌اي به كساني كه به آنها استكبار جهاني مي‌گويي، جوانان را سرخورده مي‌كني كه به سمت اعتياد و خودكشي بروند يا با سرخوردگي از ايران بروند.
با دلالي، چاپلوس‌محوري و سفله‌پروري نمي‌شود توان اقتصادي و اجتماعي پيدا كرد
وي در پايان تاكيد كرد: حكومت‌گران گرامي نيت‌شان خوب است، اما خيلي ضعيف هستند. ان‌شاء‌الله بتوانيم كمك كنيم كه بنيه تحليلي و قاعده‌گذاري هم در كشور ما رشد كند و برآيند همه اينها اين بشود كه ما هم بتوانيم نسبت خودمان را با اولويت‌هاي داخلي بهتر تعريف كنيم و هم بتوانيم جايگاه شايسته‌تري در نظام بين‌المللي داشته باشيم. با دلالي، چاپلوس‌محوري و سفله‌پروري نمي‌شود توان اقتصادي و اجتماعي پيدا كرد. با آزادي، خلاقيت، توليد فناورانه و عدالت‌محوري است كه مي‌شود احساس عزت ايجاد كرد؛ اگر آن‌طور شد حقوق خودمان را هم بهتر مي‌توانيم استيفا كنيم.
منبع: روزنامه اعتماد 2 دی ماه 1402 خورشیدی