در یک سال و نیم گذشته، کشورهای بسیاری (به خصوص آنهایی که توانستند روند واکسیناسیون عمومی را در زمستان آغاز کنند و در بهار به اوج برسانند) مدارس به هر ترتیب که بود با اتخاذ تدابیر شدید بهداشتی باز نگه داشته شدند. قوانین سختگیرانه پوشیدن ماسک همراه با حفظ فاصله اجتماعی و اطمینان از واکسینه شدن بزرگسالان از جمله دلایلی بود که سبب شد در بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا، آسیای جنوب شرقی و البته امریکا مدارس به کارشان ادامه دهند، هرچند در مواردی هم با پیدا شدن یک باره چند تست مثبت در یک مدرسه ممکن بود کل دانش‌آموزان راهی قرنطینه شوند و ادامه کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزار شود. در ایران با بیش از 15 میلیون دانش‌آموز و روند واکسیناسیون عمومی که بسیار با تاخیر آغاز شد، این اتفاق رخ نداد. ایران یکی از بلندمدت‌ترین دوران تعطیلی فیزیکی مدارس در اغلب شهرهایش را شاهد بود و حالا با سرعت گرفتن واکسیناسیون، صحبت از بازگشایی تدریجی مدارس مطرح شده است. در عین حال حالا بحث واکسینه کردن گروه سنی زیر 18 سال هم مطرح شده است، بحثی که از چند ماه قبل در اروپا و امریکا و چین هم مطرح بود و با صدور مجوزهایی استفاده از آن در کودکان بین 12 تا 18 سال هم آغاز شد. هرچند قوانین و شروط این واکسیناسیون هم به لحاظ حقوقی و هم پزشکی در کشورهایی مانند بریتانیا و آلمان به بحث‌های بسیار گذاشته شد. در بهار سال جاری و پس از دریافت مجوز تزریق واکسن به گروه سنی بالای 12 سال در اتحادیه اروپا، دویچه‌وله به نقل از ینس اشپان، وزیر بهداشت آلمان نوشت: «تصمیم در مورد واکسیناسیون تصمیمی شخصی است و توسط والدین فرزندان با مشورت پزشکان می‌تواند اتخاذ شود.» در بریتانیا هم تزریق واکسن به گروه سنی تا 16 سال باید با رضایت والدین باشد هرچند کودک زیر 16 سال اگر مایل به دریافت واکسن باشد و پزشک شرایط او برای دریافت واکسن را تایید کند، علی‌رغم میل والدینش هم می‌تواند واکسن بزند. دویچه وله به نقل از آلنا بویکس، رییس شورای اتیک آلمان که از طرفداران واکسیناسیون افراد جوان‌تر است، نوشته: «مهم‌ترین استدلال برای واکسیناسیون افراد ۱۲ تا ۱۵ سال این است که آنها نیز می‌خواهند و حق دارند که از خود در برابر بیماری کرونا محافظت کنند.» در سراسر دنیا سوالات بسیار در مورد واکسیناسیون کودکان و نوجوانان مطرح شده است. کشورهای محدودی مانند چین و کوبا هم البته واکسیناسیون را از سنین بالای دو سال آغاز کرده‌اند.

اولویت‌بندی دانش‌آموزان 
برای دریافت واکسن

تا اینجا آنگونه که آموزش و پرورش توضیح داده است، روند تصمیم‌گیری در مورد واکسیناسیون نوجوانان در ایران هم تقریبا با مدل جهانی هم‌خوان است. یکی از این موارد در نظر داشتن اولویت برای دانش‌آموزان با بیماری‌های زمینه‌ای است و شرط دیگر اینکه در حال حاضر نمی‌توان در مورد تزریق واکسن دانش‌آموزان اجباری قایل شد. روز گذشته محمدمحسن بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش در مورد واکسیناسیون دانش‌آموزی به ایلنا توضیح داد: «ما از وزارت بهداشت درخواست کرده‌ایم که نسبت به واکسیناسیون دانش‌آموزان اقدام کنند. همچنین اطلاعات لازم در خصوص تعداد دانش‌آموزان و مقطع آنها را به وزارت بهداشت اعلام کردیم. اکنون منتظریم که نحوه واکسیناسیون از سوی وزارت بهداشت اعلام شود، ولی فعلا به شکل رسمی چیزی را به ما اعلام نکرده است.» او درخصوص اولویت دانش‌آموزان برای دریافت واکسن کرونا بیان کرد: «پیشنهاد ما این بود در مرحله اول، دانش‌آموزان مدارس استثنایی و در مرحله بعد دانش‌آموزان پایه دوازدهم و دانش‌آموزانی که بیماری زمینه‌ای دارند، واکسینه شوند.» او همچنین توضیح داده است که واکسن‌هایی که برای گروه زیر ۱۸ سال استفاده می‌شود واکسن‌های خاصی بوده و جدا از آن واکسن‌هایی است که برای بزرگسالان استفاده می‌شود.
بنا بر توضیحات محسن‌بیگی، کد ملی دانش‌آموزان در اختیار وزارت بهداشت قرار خواهد گرفت تا از طریق آن در سامانه واکسیناسیون احراز هویت شوند. اما همه اینها به این معنا نیست که مدرسه هم مانند دانشگاه، دریافت دو دوز واکسن را شرط ورود به کلاس درس کند: «فعلا اصل عمل واکسیناسیون در دانش‌آموزان انجام نشده است، پس این شرط وجود ندارد، مگر اینکه واکسن به میزانی توزیع شود که تقریبا همه دانش‌آموزان واکسینه شوند تا بتوان این شرط را هم به نوعی لحاظ کرد. اگر واکسن دو نوبته باشد به ۳۰ میلیون دز واکسن نیاز داریم و اگر تک‌نوبته باشد به ۱۵ میلیون دز واکسن برای دانش‌آموزان نیاز داریم.» او با اشاره به جمعیت کل دانش‌آموزان کشور گفت: «تعداد دانش‌آموزان کل کشور ما از مقطع پیش دبستانی تا پایه دوازدهم حدود ۱۵ میلیون نفر است. قاعدتا وزارت بهداشت روند واکسیناسیون را با دانش‌آموزان مدارس استثنایی آغاز خواهد کرد که جمعیت آنها نیز حدود ۱۰۰ هزار نفر است. وزارت بهداشت واکسیناسیون دانش‌آموزان را از سنین بالاتر و گروه‌های خاص شروع خواهد کرد و قاعدتا واکسیناسیون بلافاصله به گروه سنین پایین نمی‌رسد، بر این اساس شاید لازم باشد مدت طولانی را برای دریافت واکسن منتظر بمانند.» اینجا است که موضوع رضایت والدین هم به میان می‌آید. محسن‌بیگی در پاسخ به این سوال که آیا رضایت والدین دانش‌آموزان برای واکسیناسیون شرط است؟ گفت: «حتما همینطور است، زیرا واکسن در کشور به شکل توصیه‌ای و داوطلبانه است، اما خانواده‌ها باید در این زمینه با ما مشارکت کنند.»
روز گذشته وزارت آموزش و پرورش با صدور اطلاعیه‌ای در خصوص بازگشایی مدارس؛ «اصول حاکم بر روند فعالیت حضوری مدارس» را تشریح کرد. در این اطلاعیه 9‌بندی که با عنوان «اطلاعیه شماره 1» منتشر شده آمده است: «حفظ سلامت دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها اولویت اصلی در فرآیند بازگشایی حضوری مدارس می‌باشد. روند گسترش آموزش‌های حضوری، اقتضایی و تدریجی است. تصمیمات اجرایی به مدارس، مناطق یا نواحی تفویض می‌گردد و…» در بند چهارم اطلاعیه تاکید شده: «لازم است افکار عمومی نسبت به ضرورت تقدم تعلیم و تربیت حضوری بر روش‌های غیرحضوری اقناع شود.» این موضوع یعنی آموزش و پرورش و وزارت بهداشت باید به سوالات بسیاری در مورد نحوه بازگشت به مدارس و واکسن کودکان و نوجوانان پاسخ دهند. در عین حال باید دید که واقعیت فیزیکی مدارس و جمعیت حاضر در کلاس‌ها تا چه اندازه به روند بازگشت به مدرسه کمک خواهد کرد چرا که در کشورهایی که حتی قبل از واکسیناسیون نوجوانان هم کلاس‌های درس را دایر کردند، نقطه قوت در اجرای فاصله‌گذاری، پوشیدن ماسک و تست‌های رایگانی بود که در اختیار دانش‌آموزان و خانواده‌ها قرار می‌گرفت. مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی آموزش و پرورش هم در گفت‌وگوی روز گذشته خود توضیح داده است که «در کشورهایی که واکسن دریافت می‌کنند توصیه می‌شود کودکان و بزرگسالان همچنان مراقب‌های بهداشتی را داشته باشند. بنابراین اگر واکسن هم بیاید باز هم باید مسائل بهداشت فردی رعایت شود و کنترل‌ها در این زمینه ادامه یابد.»  نباید از یاد برد که در دنیا همچنان دسترسی کامل و بدون مانع گروه‌های سنی بالاتر و افراد در معرض خطر همچنان در اولویت است. در عین حال بحث‌های تخصصی در مورد واکسیناسیون کودکان و نوجوانان ادامه دارد. بحث‌هایی که باید به زودی در ایران هم جهت روشن شدن افکار عمومی و به خصوص والدین و دانش‌آموزان آغاز شوند.

منبع: روزنامه اعتماد 28 شهریور 1400 خورشیدی