آمار کمبود پنهان چند برابر کمبود آشکار
محمد داوری
در سومین دهه از هزاره سوم هنوز مدرسه کارکرد دارد و هنوز معلم جایگاه دارد و به همین دلیل است که یونسکو به عنوان یک نهاد بین‌المللی متولی روز جهانی معلم، شعار امسال خود را به هشداری اختصاص داده است که دولت‌ها و ملت‌ها را به یکی از ضرورت‌های زندگی در عصر جدید و یکی از نیازهای اساسی یعنی «داشتن معلم» برای «مدرسه» توجه دهد. نیاز معلم برای آموزش عمومی در سراسر جهان در واقع نیاز به عنصر اصلی نظام‌های آموزشی برای آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان است که به‌رغم پیشرفت و توسعه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تکنولوژی‌های ارتباطی و آموزشی همچنان کیفیت آموزش در گرو برخورداری از معلمان توانمند است که در ابعاد مختلف برای ایفای نقش حرفه‌ای معلم آموزش دیده‌اند و تربیت شده‌اند.به‌رغم اینکه نظام‌های آموزشی در حال رقابت برای کیفیت بخشیدن به عملکرد خود هستند متاسفانه در برخی از کشورها هنوز مسوولان و متولیان درگیر عدالت آموزشی و کمیت‌های اولیه هستند. تامین فضای آموزشی و امکانات و تجهیزات نخستین و معلم، نیازهای اولیه برای داشتن یک مدرسه است که بتواند اهداف اولیه خود را محقق سازد و به نیازهای حداقلی دانش‌آموزان و والدین آنها پاسخ داده شود.در ایران نیز به‌رغم اینکه در دهه هفتاد تجربه جمعیت دانش‌آموزی بیست میلیونی را داشتیم و ضرورت ایجاب کرده بود که تدابیری برای تربیت و تامین معلم اندیشیده شود، متاسفانه به‌رغم کاهش جمعیت دانش‌آموزی در دهه نود به زیر 15 میلیون، آموزش و پرورش سال‌هاست که با مشکل کمبود معلم مواجه است و در سال‌های اخیر به ویژه سال تحصیلی جاری که جمعیت دانش‌آموزی دوباره اوج گرفته و به بالای 16 میلیون رسیده، این کمبود به یک بحران تبدیل شده است. آمارهای اعلام‌شده مبنی بر بدون معلم بودن 23 هزار کلاس درس در خوشبینانه‌ترین حالت اگر درست باشد که بی‌تردید بیشتر از این آمار است، آنچه تاسف‌بار است کمبود پنهان معلم است که چند برابر این آمار می‌باشد. منظور از کمبود پنهان معلم این است که کلاس درس به ظاهر خالی از معلم نیست و یک فردی حاضر می‌شود اما این فرد تخصص و شایستگی و تجربه و انگیزه و انرژی معلمی را ندارد. تامین معلم برای کلاس‌های درس یکی از مصادیق مدیریت منابع انسانی در وزارت آموزش و پرورش است که قبلا دانشسراها و مراکز تربیت معلم متولی تربیت و تامین نیروی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش بودند و الان دانشگاه فرهنگیان و مراکز تربیت دبیرشهید رجایی این مسوولیت را دارند که صرف‌نظر از انتقادهایی که به آنها وارد است متاسفانه در تحقق بخشیدن کیفیت تربیت معلم که موفق نیستند هیچ، بلکه در تامین کمی معلم نیز با شکست مواجه شده‌اند.کمبود آشکار و پنهان معلم سندی آشکار بر ناکارآمدی حاکمیت و دولت در حوزه آموزش عمومی است، ناکارآمدی که قربانیان آن سرمایه‌های انسانی کشور یعنی کودکان و نوجوانان این سرزمین هستند برای قرار گرفتن نظام آموزشی به ویژه آموزش عمومی روی ریل کارآمدی، باید آموزش در سیاست‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های کلان عملا در اولویت قرار گیرد و از سویی مردم نیز باید یک نظام آموزشی کارآمد را در راس مطالبات خود قرار دهند.
منبع: روزنامه اعتماد 19 مهر 1402 خورشیدی
